مُنیراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُنیراً:(سِراجًا وَ قَمَرًا مُّنيرًا) «مُنیراً» اسم فاعل، از «انارة» (
باب افعال) به معنى «نوردهنده و روشنى‌بخش» است.
به موردی از کاربرد «مُنیراً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(تَبارَكَ الَّذي جَعَلَ في السَّماء بُروجًا وَ جَعَلَ فيها سِراجًا وَ قَمَرًا مُّنيرًا) «
زوال ناپذير و پر
برکت است كسى كه در
آسمان منزل‌گاه‌هايى براى ستارگان قرار داد؛ و در ميان آن، چراغ روشن
خورشید و
ماه تابان آفريد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(تَبارَكَ الَّذي جَعَلَ في السَّماءِ بُروجاً وَ جَعَلَ فيها سِراجاً وَ قَمَراً مُنيراً) ظاهرا مراد از
بروج منازل آفتاب و ماه در
آسمان است، و يا مراد ستارگانى است كه در آن منازل قرار دارند، هم چنان كه در آيه
(وَ لَقَدْ جَعَلْنا في السَّماءِ بُروجاً وَ زَيَّنّاها لِلنّاظِرينَ وَ حَفِظْناها مِنْ كُلِّ شَيْطانٍ رَجيمٍ) نيز بروج به معناى ستارگان واقع در آن منازل آمده، تا مساله
حفظ و
رجم را بيان كند.
و مراد از سراج، آفتاب است، به
دلیل اين‌كه در
سوره نوح آفتاب را سراج خوانده مى‌فرمايد:
(وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فيهِنَّ نوراً وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً) مفسرين در اين‌كه آيه مورد بحث در چه مقامى است گفته‌اند: آيه شريفه در اين صدد است كه از راه وحدتى كه در
تدبیر عجيب
آسمان و
زمین مشاهده مى‌شود بر
وحدت مدبر احتجاج كند و نتيجه بگيرد كه پس بايد عبادت‌ها همه متوجه به سوى او شود و از غير او منصرف گردد.
ليكن اين توجيه با تدبر در دو آيه مورد بحث و سياقى كه قبل از آن دو بود و به طور كلى با سياق آيات مورد بحث نمى‌سازد، براى اين‌كه مضمون آيه قبلى- يعنى
استکبار مشركين بر خداى
رحمان و
سجده نكردن بر او و استهزايشان به
رسول او- هيچ ارتباطى با
احتجاج بر
وحدت ربوبیت ندارد تا در آيه مورد بحث تعقيب شود، مناسب با بيان آيه قبلى اين است كه در دنبالش از
عزت و بى‌نيازى خدا صحبت كند و بفرمايد كه مشركين با اين
اعراض و استهزايشان نه خداى را عاجز مى‌كنند و نه خود از
ملک و
سلطنت او بيرون مى‌شوند.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
آيۀ مورد بحث،
اشاره به منزل‌گاه هاى آسمانى خورشيد و ماه مى‌كند و مى‌گويد:
(سِراجاً وَ قَمَراً مُنيراً)«و در اين برج‌ها چراغ روشن و ماه نوربخشى قرار داد.»
امّا اين‌كه چرا (در آيه)، خورشيد را «سراج» ناميده و ماه را با صفت «منير» همراه كرده؟ ممكن است دليلش اين باشد كه سراج به معنى «چراغ» است كه نور از درون خودش سرچشمه مى‌گيرد و اين متناسب با وضع خورشيد است كه طبق تحقيقات مسلم علمى نورش از خود اوست برخلاف ماه كه نورش اكتسابى است يعنى از پرتو خورشيد است و به همين خاطر، آن را با «منير» توصيف كرده، يعنى «روشنى‌بخش» هرچند نورش از ديگرى گرفته شده باشد.
خداوند در آيۀ ۴۶
سوره احزاب،
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) را «سراج منير» (چراغى روشنى‌بخش) معرفى كرده است:
(وَ داعِياً إِلَى اَللّٰهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنيراً) «و تو را دعوت‌كننده به سوى اللّه به فرمان او قرار داديم و چراغ روشنى‌بخش.»، چرا كه وجود پيامبر (ص) همچون خورشيد تابانى است كه ظلمت‌هاى
جهل و
کفر را از
روح انسان‌ها مى‌زدايد و خفاشانى كه چشمشان توانايى ديدن اين نور را ندارد خود را از آن پنهان مى‌دارند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «منیر»، ج۴، ص ۵۵۶.
