مَهِّل (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَهِّل:
(فَمَهِّلِ الْكَافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْدًا) مَهِّل: مصدرش
«تمهيل» (از
باب تفعيل) به معنى «مهلت دادن» است.
«امهال» (از
باب افعال) نيز به همان معناست.
با اين تفاوت كه
تفعيل براى تدريج به كار مى‌رود و
افعال افاده دفعى دارد.
به موردی از کاربرد
مَهِّل در
قرآن، اشاره می‌شود:
(فَمَهِّلِ الْكَافِرِينَ أَمْهِلْهُمْ رُوَيْدًا) (حال كه چنين است
کافران را فقط اندكى مهلت ده (تا سزاى اعمالشان را ببينند)!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:كلمه تمهيل مصدر
باب تفعيل است كه
فعل امر مهل مشتق از آن است، به معناى امهال، يعنى مهلت دادن، خلاصه هر دو لفظ به يک معنا است، اما اولى كه
باب تفعيل است تدريج را مى‌رساند، و دومى كه از
باب افعال است يک‌بارگى را می‌رساند. كلمه رويد به معناى اندک است.
(وَ ذَرْنِي وَ الْمُكَذِّبِينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِيلًا) (و مرا با تكذيب‌كنندگان صاحب نعمت واگذار، و آنها را كمى مهلت ده.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید:اين آيه تهديد كفار است، وقتى مى‌گوييم: دعنى و فلانا- و يا- ذرنى و فلانا ، معنايش اين است كه بين من و او حائل مشو، و بگذار تا از او انتقام بگيرم. مراد از مكذبين صاحبان نعمت، همان كفارى است كه در آيه قبلى نامشان برده شد، و يا حداقل رؤساى آنان است، و اگر در توصيف آنان بين صفت مكذبين و صفت اولى النعمة جمع كرد براى اين بود كه اشاره كند به علت آن تهديدى كه متوجه ايشان كرد، چون تكذيب دعوت الهى از ناحيه افراد متنعم، كفران نعمت اوست، و جزاى كفران‌گرى سلب نعمت و تبديل آن به نقمت است.
و مراد از اين‌كه فرمود اندكى مهلتشان بده، زمانى اندک است، يعنى همان زمان اندكى كه در زمين زندگى مى‌كنند، و براى زمانى بى‌انتها به سوى پروردگارشان بر مى‌گردند، و حساب و جزا مى‌بينند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
بنابراين جمله:
(فمهّل الكافرين) «كافران را مهلت ده» و نيز تأكيد آن: امهلهم. «آنها را مهلت ده»، يكى از
باب تفعيل است و ديگرى از
باب افعال و تكرار آن براى تأكيد است، بى‌آن‌كه لفظ عينا تكرار شده باشد تا بر گوش‌ها سنگين نيايد.
در آيه ۱۱
سوره مزمّل به جمله:...
(وَ مَهِّلْهُمْ قَلِيلاً) برمى‌خوريم كه خداوند در اين آيه مى‌فرمايد: «مرا با تكذيب‌كنندگان ثروتمند و صاحب نعمت واگذار و آنها را كمى مهلت ده»
((وَ مَهِّلْهُمْ قَلِيلاً))يعنى طرف آنها تو نيستى، منم، مجازات و كيفر آنها را به خود من واگذار و كمى به آنها مهلت ده تا هم اتمام حجت شود و هم ماهيت خود را آشكار سازند و پشت خود را از بار گناه سنگين كنند، آن‌گاه عذاب من گلوى آنها را خواهد فشرد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مَهِّل»، ج۴، ص۳۵۵.
