مَنْسَکاً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَنْسَکاً:(أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنسَكًا) «مَنْسَکاً» راغب در مفردات مى‌گويد: «نسک» به معنى «
عبادت» و «ناسک» به معنى «عابد» است و مناسک
حج يعنى مواقفى كه اين عبادت در آن‌جا انجام مى‌شود يا به معنى خود اين اعمال است.
طبق گفتۀ «
طبرسی» در
مجمع البیان و «
ابو الفتوح رازی» در
روح الجنان، منسک (بر
وزن منصب) طبق احتمالى به معنى خصوص قربانى كردن از ميان عبادات است (به همين جهت «نسكت الشّاة» مفهومش اين است كه
گوسفند را
ذبح كردم)؛ بنابر اين «منسک» هر چند مفهوم عامى دارد كه عبادات ديگر مخصوصا مراسم
حج را شامل مى‌شود.
ولى در آيۀ مورد بحث به
قرینه:
(لِيَذْكُروا اِسْمَ اَللّٰهِ) «تا نام خدا را بر آن ببرند» به معنى خصوص قربانى است.
به موردی از کاربرد «مَنْسَکاً» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنسَكًا لِيَذْكُروا اسْمَ اللَّهِ عَلَى ما رَزَقَهُم مِّن بَهيمَةِ الْأَنْعامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ واحِدٌ فَلَهُ أَسْلِموا وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتينَ) «براى هر امّتى قربان‌گاهى قرار داديم، تا نام خدا را به هنگام قربانى بر چهارپايانى كه به آنان روزى داده‌ايم ببرند، و خداى شما معبود واحدى است؛ تنها در برابر فرمان او تسليم باشيد. و افراد مطيع و متواضع را بشارت ده.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
كلمه منسک
مصدر میمی، و
اسم زمان و
مکان است از نسک و در اين‌جا از ظاهر جمله
(لِيَذْكُروا اسْمَ اللَّهِ) بر مى‌آيد كه مصدر ميمى و به معناى عبادت باشد، عبادتى كه مشتمل بر قربانى و [[]] ذبح هم هست.
و معنايش اين است كه:
ما در امت‌هاى گذشته آن‌هايى كه
ایمان داشتند، عبادتى با پيشكش قربانى قرار داده بوديم تا آنان نيز نام خدا را بر بهيمه انعام كه خدايشان روزى كرده بود ببرند.
و خلاصه شما پيروان
ابراهیم (علیه‌السلام) اولين امتى نيستيد كه قربانى برايتان مقرر شده بلكه براى
قبل از شما هم مقرر شده بود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «منسک»، ج۴، ص ۴۳۴.
