• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مَفاتِح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مَفاتِح (به فتح میم و کسر تاء) از واژگان قرآن کریم به معنای کلیدها و خزانه‌ها است.



مَفاتِح به معنای کلیدها و خزانه‌ها است. مِفْتَح‌ (بكسر ميم و سكون فاء و فتح تاء) و مِفْتاح به معنى كليد و مَفْتَح (بر وزن مَقْعَد) به معنى خزانه و انبار است. جمع اوّلى و دوّمى مَفاتِح و و مَفاتيح و جمع سوّمى فقط مَفاتِح آيد.
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه «فتح».



(وَ عِنْدَهُ‌ مَفاتِحُ‌ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلَّا هُوَ) «خزائن و انبارهاى غیب نزد خدا است و جز او كسى به آنها دانا نيست».
(أَوْ بُيُوتِ خالاتِكُمْ أَوْ ما مَلَكْتُمْ‌ مَفاتِحَهُ‌ أَوْ صَدِيقِكُمْ‌) «از جاهائی‌كه كليد آنها دست شماست می‌توانيد بخوريد» و يا «از چيزى به خوردن مجازيد كه انبارهاى آن دست شماست».
(وَ آتَيْناهُ مِنَ الْكُنُوزِ ما إِنَ‌ مَفاتِحَهُ‌ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ) «به قارون از گنج‌ها آنقدر داديم كه حمل گنج‌هاى او بر گروه نيرومند ثقيل بود».
على هذا مَفاتِح در سه آیه گذشته احتمال دارد كه به معنى كليد و يا خزانه باشد، ولى در آيه اول به قرينه‌ (وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌) و (وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ‌) بايد گفت، كه مراد خزائن است، يعنى: «خزائن و انبارهاى غيب نزد خدا است و جز او كسى به آنها دانا نيست» و در آيه دوم اگر مراد كليدها باشد منظور آنست: «از جاهائی‌كه كليد آنها دست شماست می‌توانيد بخوريد» و يا «از چيزى به خوردن مجازيد كه انبارهاى آن دست شماست»، و در آيه سوم قريب به علم است، كه مراد خزائن باشد يعنى: «به قارون از گنج‌ها آنقدر داديم كه حمل گنج‌هاى او بر گروه نيرومند ثقيل بود».


اين لفظ بيشتر از سه بار در قرآن مجید نيامده است.


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۴۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۹۷.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه «فتح».
۵. انعام/سوره۶، آیه۵۹.    
۶. نور/سوره۲۴، آیه۶۱.    
۷. قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    
۸. منافقون/سوره۶۳، آیه۷.    
۹. حجر/سوره۱۵، آیه۲۱.    
۱۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۱۲۴.    
۱۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۷، ص۱۷۷.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۸۰.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۱۱۸.    
۱۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۶۵.    
۱۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۸۸.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۴۶.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۷۲.    
۱۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۷۵.    
۱۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۱۰.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۱۶.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۳۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فتح"، ج۵، ص۱۴۶.    






جعبه ابزار