مَعین (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعين (به فتح میم و کسر عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای جارى آشكار يا جارى به‌سهولت است.
مَعين به معنای جارى آشكار يا جارى به‌سهولت است.
در
قاموس و
اقرب گفته:
«مَاءٌ مَعينُ وَ مَعْيُونٌ» آبی كه آشكار و جارى است.
علت اين
تسمیه چنان‌كه
طبرسی و
راغب و ديگران گفته‌اند آشكار و پيش چشم بودن آنست.
به مواردی از
مَعين که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِماءٍ مَعِينٍ) «بگو اگر آب‌تان در زمين فرو رود كه آبى آشكار و جارى يا آب سهل الجريان براى شما می‌آورد.»
ممكن است ميم در «معين» اصل كلمه باشد از
«مَعُنَ الْمَاءُ»، كه به معنى سهولت جريان است.
در
لغت آمده
«مَعُنَ الْمَاءُ: سَهُلَ وَ سَالَ»، در اين صورت فَعِيل به معناى
فاعل است ماء معين يعنى: آبی كه به سهولت جارى است.
شايد چنان‌كه طبرسى احتمال داده
مفعول باشد از «عَيْنُ الْمَاءِ» كه آشكار و پيش چشم جارى می‌شود.
در اين صورت ميم اصل كلمه نيست. «مَاءٌ مَعِينٌ» يعنى آبي‌كه ديده شده و پيش
چشم است.
(و ما فرزند
مریم عیسی و مادرش را نشانه‌اى قرار داديم؛ و آنها را در سرزمين مرتفعى كه داراى
امنیّت و آب روان بود جاى داديم.)
(يُطافُ عَلَيْهِمْ بِكَأْسٍ مِنْ مَعِينٍ) (و گرداگردشان قدح‌هاى لبريز از شراب طهور را مى‌گردانند)
در
مجمع ذيل آيه از
اخفش نقل شده: مراد از
کأس در تمام قرآن
خمر است.
ديگران آن‌را كاسه مع الخمر گفته‌اند. به هر حال از «معين» هم روشن می‌شود كه
شراب بهشتی به سهولت در روى زمين جارى می‌شود، يعنى:
شرابى سهل الجرى يا شرابى كه از جارى شونده به خصوصى است بر آنها بگردانند.
(از چشمه‌اى كه بندگان خاصّ
خدا از آن مى‌نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جارى مى‌سازند.)
مشروح
آیه ما نحن فيه است و از آن به دست می‌آيد كه مراد از «معين» سهولت جريان است كه فرموده:
(يُفَجِّرُونَها تَفْجِيراً.)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «معین»، ج۵، ص۸۵.
