مودّت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مودّت: (وَ جَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً)فرق میان
«مودّت» و
«رحمت» ممکن است از جهات مختلفی باشد:
۱- «مودّت» انگیزه ارتباط در آغاز کار است، اما در پایان که یکی از دو همسر، ممکن است ضعیف و ناتوان گردد، و قادر بر خدمتی نباشد، «
رحمت» جای آن را می‌گیرد.
۲- «مودّت» در مورد بزرگترها است که می‌توانند نسبت به هم خدمت کنند اما کودکان و فرزندان کوچک در سایه «رحمت» پرورش می‌یابند.
۳- «مودّت» غالباً جنبه متقابل دارد، اما «رحمت» یک جانبه و ایثارگرانه است؛ زیرا بقاء یک
جامعه، گاه، خدمات متقابل لازم دارد که سرچشمه آن «مودّت» است و گاه، خدمات بلاعوض، که نیاز به
ایثار و «رحمت» دارد. البته،
آیه مودّت و رحمت را میان دو همسر بیان می‌کند، ولی این احتمال نیز وجود دارد که تعبیر
«بینکم» اشاره به همه انسان‌ها باشد، که دو همسر یکی از مصادیق بارز آن محسوب می‌شوند، زیرا نه تنها زندگی خانوادگی که زندگی در کل
جامعه انسانی، بدون این دو اصل یعنی «مودّت» و «رحمت»، امکان‌پذیر نیست، و از میان رفتن این دو پیوند، و حتی ضعف و کمبود آن، مایه هزاران بدبختی و ناراحتی و
اضطراب اجتماعی است.
(وَ مِنۡ ءَایَٰتِهۦٓ اَنۡ خَلَقَ لَکُم مِّنۡ اَنفُسِکُمۡ اَزۡوَٰجٗا لِّتَسۡکُنُوٓاْ اِلَیۡهَا وَ جَعَلَ بَیۡنَکُم مَّوَدَّةٗ وَ رَحۡمَةً اِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَٰتٖ لِّقَوۡمٖ یَتَفَکَّرُونَ) (و از نشانه‌هاى او اين‌كه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان
آرامش يابيد، و در ميانتان
محبت و رحمت قرار داد؛ به يقين در اين نشانه‌هايى است براى گروهى كه تفكّر مى‌كنند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه مودت تقریبا به معنای محبتی است که اثرش در مقام عمل ظاهر باشد، در نتیجه نسبت مودت به محبت نسبت
خضوع است به
خشوع، چون خضوع آن خشوعی را گویند که در مقام عمل اثرش هویدا شود، به خلاف خشوع که به معنای نوعی تاثر نفسانی است، که از مشاهده عظمت و کبریایی در دل پدید می‌آید.
یکی از روشن‌ترین جلوه‌گاه‌ها و موارد خودنمایی مودت و رحمت،
جامعه کوچک
خانواده است، چون
زن و
شوهر در محبت و مودت ملازم یکدیگرند، و این دو با هم و مخصوصا زن، فرزندان کوچکتر را رحم می‌کنند، چون در آنها ضعف و عجز مشاهده می‌کنند، و می‌بینند که طفل صغیرشان نمی‌تواند حوائج ضروری زندگی خود را تامین کند، لذا آن محبت و مودت وادارشان می‌کند به اینکه در حفظ و حراست، و
تغذیه،
لباس، منزل، و
تربیت او بکوشند، و اگر این رحمت نبود، نسل به کلی منقطع می‌شد، و هرگز نوع بشر دوام نمی‌یافت. و به طوری که از سیاق برمی‌آید مراد از مودت و رحمت در آیه همان مودت و رحمت خانوادگی است.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مودّت»، ص۵۶۲.
