مهدی تجسم امید و نجات (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«مهدی علیه‌السّلام تجسم امید و نجات» اثر
عزیزالله حیدری، تلاشی است در جهت اثبات
مهدویت و طرح مباحث
غیبت،
انتظار و
ظهور ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف که به
زبان فارسی نوشته شده است.
جامعیت و گستردگی بحث پیرامون مباحث
مهدویت کتاب را حائز اهمیت کرده است.
کتاب فاقد تبویب و فصل بندی است ولی می‌توان مطالب را در پنج بخش تقسیم بندی کرد که به تفصیل خواهد آمد.
مؤلف با طرح عقاید متفکرین معاصر جهان غرب درباره بن بست بشریت به طرح نظرات و آراء دانشمندان دیگر مذاهب و
کتاب‌های آسمانی آنها درباره ظهور
منجی در عصر حاضر پرداخته است. زندگی
امام عصر، نایبان چهارگانه امام و برخی از توقیعات امام از دیگر مطالب کتاب است. در لابلای مطالب کتاب نیز برخی پرسش‌ها درباره فایده
غیبت،
انتظار،
طول عمر امام علیه‌السّلام و چگونگی
قیام حضرت پاسخ داده شده است.
بخش اول کتاب به بیان چندین مبحث پرداخته است:
۱- بررسی و تحقیق پیرامون واژه
امید و بیان تفاوت امید روشن و واقع گرایانه با امید منفی؛ فرق میان آن دو، چنین مطرح شده که گرچه ضرورت امید آن چنان روشن است که دلیلی نمی‌طلبد، اما این امر حیاتی، می‌تواند صورت شرآمیزی به خود بگیرد؛ همان صورتی که شر تحمل می‌شود به این امیدی که خودبه خود از بین برود. اما بینش مترقی
شیعه، بر امیدی حیات بخش پای می‌فشارد؛ امیدی که بستری است برای تلاش منتظران و امیدواران به زمینه سازی، گرچه با تقدیر تاریخی نیز همراه است.
۲- رفع
شبهه طول عمر؛ که کسی ۱۵۰۰ سال زنده بماند اما از نظر ساختمان بدن مثل همه انسان‌های دیگر باشد، بدین گونه که پاسخ حقیقی این سؤال در بینش دینی،
اراده و
قدرت خداوند است و پذیرش آن در راستای
ایمان و باورمندی مؤمنان قرار دارد.
۳- تجلی امید و نجات در
ادیان گذشته؛ مؤلف هدف خود از طرح این مبحث را اثبات
امام دوازدهم علیه‌السّلام با شناخت سنجی
دین زرتشت از
آخرت یا «
فارقلیط» که در
انجیل از آن سخن رفته، ندانسته بلکه آن را، حکایت از یک آهنگ باطنی و فطری پایدار می‌داند. این ضرب آهنگ امید، هر چند ساختاری واحد دارد، ولی به اشکال مختلفی ظاهر می‌شود و نشان دهنده گرایش باطنی و فطری انسان برای نجات است.
۴- چهره امید و نجات در غرب معاصر؛ جهان غرب بر اساس چند نظریه که عبارتند از:
اومانیسم (
انسان محوری)،
پلورالیسم (نسبی گرایی)،
سکولاریزم (جدایی نهاد
دین از
سیاست) و
لیبرالیزم (حسی گری) نظام‌های جهان خویش را سامان داده و آینده جهان را تحلیل کرده است.
بر این مبنا، مؤلف نظریه‌های اندیشمندان غرب درباره آینده را تحت چند عنوان خلاصه کرده و توضیح داده است که عبارتست از:
مارکسیم، دهکده جهانی مک لوهان، نظریه پایان تاریخ فوکویاما، جنگ تمدن‌های هانتیگتون، موج سوم آلوین تافلر و نظریات برتراند راسل و رنه گنون.
بخش دوم کتاب، به بشارات
موعود در
اسلام و توافق
اهل سنت در مورد آن اختصاص دارد. مؤلف در کنار بررسی بشارت به موعود در اسلام از دیدگاه
قرآن و
احادیث قدسی، گذری بر نظرات برخی دانشمندان اهل سنت از جمله
ابن ابی الحدید،
ابن خلدون و
محی الدین عربی انداخته و قبل از نقل گفتار ایشان و بیان تحلیل‌های خود از آنها، یادآوری می‌کند که هدف او از این بخش، کسب موافقت آنان نیست، بلکه مقصود، ره یافتن به شیوع این تفکر و نظر عمومی است.
مؤلف درباره پیشینه تاریخی اعتقاد شیعه به حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ، بیان می‌کند که شیعه در این
عقیده، مطلبی خارج از ساختار اصیل اسلام به وجود نیاورده و مانند دیگر فرقه‌ها بدعتی در دین ننهاده است. بلکه همواره استناد اعتقادات خویش را عرضه نموده و پشتوانه نظرات فکری خود از نفس اسلام را آشکار ساخته است.
وی همین امر را دلیل آن دانسته که کسی از
تشیع روی بر نمی‌گرداند؛ بلکه از فرقه‌های دیگر مستبصر گشته و به اصالت
عقاید شیعه پی می‌برد.
نویسنده در بخش سوم کتاب در چند عنوان به موضوع انتساب حضرت مهدی علیه‌السّلام به
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم،
فاطمه سلام‌الله‌علیهم و
امام حسن عسکری علیه‌السّلام پرداخته است. وی این موضوع را با دلایلی مستند بررسی کرده و شواهدی را بر آن ارائه نموده است؛ چراکه درباره حضرت مهدی علیه‌السّلام در امت اسلامی
وحدت نظر وجود دارد اما در انتساب وی نظرهای گوناگونی داده شده است.
بخش چهارم کتاب، به بررسی ویژگی‌های شخصی و جنبه‌های مربوط به موعود، از تولد تا پایان
غیبت صغری اختصاص دارد. عمده مباحث مطرح شده در این بخش عبارتند از: ویژگی‌های اجتماعی عصر
امام دهم و یازدهم علیه‌السّلام، چگونگی تولد موعود و نخستین دیدار با او، بیان نقش وکلا در سازمان سیاسی شیعه، نحوه نصب هریک از
نواب اربعه و اقدامات انجام داده ایشان،
مدعیان بابیت و
غلات و نیز نمونه‌هایی از
توقیعات و پاسخ‌های دینی امام علیه‌السّلام به مردم در غیبت صغری.
بخش پنجم، به مسائل مربوط به دوران
غیبت کبری،
انتظار،
علائم ظهور،
رجعت و ویژگی‌های دولت حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف پرداخته است.
مؤلف براین باور است که انتظار، توقع است و انسانی که منتظر است، توقعی بیش از آنچه هست دارد و برای این توقع به آمادگی می‌پردازد. انسان منتظر با دیدگاهی که درباره انسان از اسلام گرفته، به آنچه هست راضی نیست و به آنچه باید باشد می‌اندیشد.
در این بخش، چند
حکایت از ملاقات برخی بزرگان و
علما از جمله
ابوالحسن ابی بغل،
علامه حلی،
بحرالعلوم با
حضرت ولی عصر عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف و نیز حکایت بنای
مسجد جمکران به تفصیل نقل شده است.
نقش
ایران در زمینه سازی
حکومت امام زمان علیه‌السّلام، وجود تنوع در یاران حضرت موعود عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف،
خراسانی و
شعیب بن صالح، ویژگی‌های دولت و حکومت مهدی علیه‌السّلام از جمله تبلور
کرامت انسان، محو
کفر و شکوفایی باور، قضاوت در پرتو دانش داودی علیه‌السّلام و نیز آثار چنین حکومتی همچون بالندگی و شکوفایی عقل از دیگر مباحث این بخش است. در پایان می‌توان گفت که این اثر، تحقیقی است فشرده و خلاصه از دیدگاه‌های مختلف
ادیان و ملل در زمینه امید به رهایی بشریت از
ظلم و تجاوز و تاریکی‌ها به سوی نور و آسایش.
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست مدارک و منابع در انتهای کتاب آمده است.
پاورقی‌ها به ذکر منابع و توضیح برخی کلمات و عبارات متن پرداخته است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
