مفاتح (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَفاتِح (به فتح میم و کسر تاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای کلیدها و خزانه‌ها است.
مَفاتِح به معنای کلیدها و خزانه‌ها است. مِفْتَح (بكسر ميم و سكون فاء و فتح تاء) و مِفْتاح به معنى كليد و مَفْتَح (بر وزن مَقْعَد) به معنى خزانه و انبار است. جمع اوّلى و دوّمى مَفاتِح و و مَفاتيح و جمع سوّمى فقط مَفاتِح آيد.
(وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلَّا هُوَ) «خزائن و انبارهاى
غیب نزد خدا است و جز او كسى به آنها دانا نيست».
(أَوْ بُيُوتِ خالاتِكُمْ أَوْ ما مَلَكْتُمْ مَفاتِحَهُ أَوْ صَدِيقِكُمْ) «از جاهائی‌كه كليد آنها دست شماست می‌توانيد بخوريد» و يا «از چيزى به خوردن مجازيد كه انبارهاى آن دست شماست».
(وَ آتَيْناهُ مِنَ الْكُنُوزِ ما إِنَ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ) «به
قارون از گنج‌ها آنقدر داديم كه حمل گنج‌هاى او بر گروه نيرومند ثقيل بود».
على هذا مَفاتِح در سه
آیه گذشته احتمال دارد كه به معنى كليد و يا خزانه باشد، ولى در آيه اول به قرينه
(وَ لِلَّهِ خَزائِنُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ) و
(وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ) بايد گفت، كه مراد خزائن است، يعنى: «خزائن و انبارهاى غيب نزد
خدا است و جز او كسى به آنها دانا نيست»
و در آيه دوم اگر مراد كليدها باشد منظور آنست: «از جاهائی‌كه كليد آنها دست شماست می‌توانيد بخوريد» و يا «از چيزى به خوردن مجازيد كه انبارهاى آن دست شماست»،
و در آيه سوم قريب به علم است، كه مراد خزائن باشد يعنى: «به قارون از گنج‌ها آنقدر داديم كه حمل گنج‌هاى او بر گروه نيرومند ثقيل بود».
اين لفظ بيشتر از سه بار در
قرآن مجید نيامده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فتح"، ج۵، ص۱۴۶.
