عصمت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

‌

عصمت ملکه دوری از گناه و خطا است.

---

واژه «عصمت» معانی متعدّدی دارد؛ مانند پاکدامنی، دوری از گناه و خویشتنداری.

---

امام خمینی حقیقت عصمت را یک حالت نفسانی و نور باطنی می‌داند که از نور ایمان و یقین به دست می‌آید، به باور امام آنچه از معاصی از انسان صادر می‌شود، از نقصان یقین و ایمان است، از این‌رو آنجا که یقین تام و کامل نظیر یقین انبیاء باشد، از معاصی و گناه معصوم است و این عصمت منافی با اختیار انسان در عدم ارتکاب گناه نیست بلکه عصمت حاصل ایمان شخص است، لذا اگر انسان به حق تعالی ایمان داشته باشد، با چشم قلب خداوند متعال را حاضر می‌بیند و باور می‌کند که عوالم ظاهر و باطن محضر ربوبی است و حق تعالی در همه‌جا حاضر و ناظر است و دیگر مرتکب گناه نخواهد شد. امام خمینی عصمت پیامبران را اتصال آنان به حقیقت مطلق الهی و مشاهده حضوری حق می‌داند و با بیان فرق میان باور عمیق قلبی و اعتقاد علمی، ویژگی انبیاء را باور عمیق قلبی آنان می‌داند که مانع صدور گناه از آنان می‌گردد. بنابر نظر امام، عنصر اصلی در حصول عصمت یقین است و عصمت نتیجه چنین ایمان و یقین است؛ از این‌رو آنچه انبیاء و اولیا الهی را از سایر مردم متمایز می‌کند درجه بالای یقین و ایمان تام به حضور حق تعالی است که سبب عصمت آنان از گناه می‌گردد.

---

امام خمینی عصمت را به دو قسم عصمت مطلقه و غیر مطلقه تقسیم می‌کند و قائل است که پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دارای مقام عصمت کبری و بالاصاله است، زیرا دارای کمال مطلق هست و از ابتدای فطرت تا انتهای آن از تصرفات ابلیس مصون است و اوصیای ایشان به تبعیت مقام عصمت مطلقه را دارا می‌باشند، اما بعضی انبیاء و اولیای الهی دارای عصمت مطلقه نیستند، از این‌رو از تصرفات شیطانی خالی نمی‌باشند، چنان‌که توجه آدم (علیه‌السّلام) به شجره منهیه از تصرفات ابلیس بزرگ بوده است. امام خمینی عصمت را از ویژگی‌های مهم امامان معصوم (علیهم‌السّلام) می‌داند و آن را ادامه عصمت مطلقه پیامبر بر می‌شمارد.

---

منظور از عصمت در باور شیعه، وجود ملکه‌ای است در انسان معصوم که او را از گناه و خطا بازمی ‌دارد.
خداوند به معصومان گونه‌ای دانش و آگاهی بخشیده است که به واسطه آن گناه و خطا نمی‌کنند. بدین ترتیب، از معصومان، گناهی سر نمی‌ زند- خواه صغیره باشد و خواه کبیره. عصمت از مقوله علم است و از این رو، منافاتی با اختیار و اراده انسان ندارد.

---

عقیده مسلمانان درباره عصمت و معصومان یکسان نیست.
شیعیان دوازده امامی معتقدند که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله)، امامان دوازده‌گانه (علیهم السلام) و حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها)، همگی معصوم‌اند؛ ولی اهل سنّت، فقط پیامبر را معصوم می‌دانند.
مسلمانان همه پیامبران الهی را معصوم می‌شمارند؛ ولی درباره چگونگی عصمت آنان اختلاف نظر دارند. دسته‌ای از مسلمانان، پیامبران را از دروغ معصوم می‌دانند و برخی دیگر معتقدند که عصمت از دروغ ، فقط در تبلیغ وحی لازم است.
اعتقاد شیعه بر این است که پیامبران، امامان دوازده‌گانه (علیهم السلام) و حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها) در همه عمر خویش از هرگونه گناه و خطا- کوچک و بزرگ و عمدی و سهوی- پاک و مبرّایند.

---