مسجد جمعه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یکی از
مساجد متبرک و
تاریخی مدینه،
مسجد جمعه است.
این
مسجد، به مناسبت این‌که در محله
بنو سالم قرار داشته، به نام
مسجد بنو سالم نیز شناخته می‌شود. این محله در کنار وادی
رانوناء، یکی از وادی‌های مهم
مدینه قرار داشته و به همین مناسبت، روزگاری این
مسجد را
مسجد الوادی می نامیده‌اند. به علاوه، نام دیگر آن
مسجد عاتکه می‌باشد؛ نامی که در قرن سوم رواج یافت.
ابن شبّه با یادآوری خبر
نماز خواندن
پیامبر(صلی الله علیه وآله) در آن، آن را
مسجد عاتکه نامیده است.
نامگذاری به مسجدالجمعه به این مناسبت است که حضرت
رسول(صلی الله علیه وآله) پس از
اقامت چند روزه در
قبا، زمانی که عازم بخش اصلی
یثرب شدند، در اینجا
نماز جمعه اقامه کردند. این نخستین نماز جمعه‌ای است که به
امامت رسول خدا(صلی الله علیه وآله) برگزار شد.
ابن اسحاق به صورت کلّی، بدون اشاره به
مسجد، نوشته است که حضرت نماز جمعه را در وادی رانوناء خواندند. در برخی نقل‌ها آمده است که
مُصْعَب بن عُمَیر یا
اسعد بن زراره، پیش از ورود رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به
مدینه، با مسلمانان نماز جمعه خوانده است.
مسجد یاد شده، در شمال
مسجد قبا، با فاصله‌ای حدود ششصد تا هشتصد متر قرار دارد و برخلاف
مسجد قبا، تنها در اوقات
نماز باز است.
این
مسجد که به مانند
مسجدالنبی(صلی الله علیه وآله) از
خشت و
گل ساخته شده بود و سقفی کوچک داشت، بعدها بازسازی شد و از
سنگ بنا کردند و
دیوار آن کوتاه؛ یعنی تا نصف قامت
انسان بوده است. مساحت
مسجد تا قرن هشتم بسیار کم بوده و در قرن نهم هجری، بازسازی شده است. طول آن از
شمال به
جنوب ۱۰ متر و عرض آن از
شرق به
غرب ۲۵/۸ متر بوده و
شبستان مسقّفی هم برای آن ساخته شده است. در نقلی دیگر آمده است که
مسجد تا قبل از بنای نخست سعودی،
مسجد کوچک با طول و عرض هشت در شش بوده است.
بازسازی نخست آن، توسط
سید حسن شربتلی ـ از
اشراف مدینه ـ که این
مسجد در میان باغ‌های وی قرار داشت، انجام گرفت. اهمیت این
مسجد سبب شد تا در سال ۱۴۱۲ ق مورد توجه جدی
دولت سعودی قرار گیرد و به شکل بسیار زیبایی در مساحت ۱۶۳۰ متر بازسازی شود.
آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، ص۲۴۸.
