محکم (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُحْکَم (
به ضم میم و سکون
حاء و فتح کاف) از
واژگان قرآن کریم به معنای روشن و واضح و مفید
به حکمت است که در آن تشابهی نیست.
در
قرآن مراد از
محکم، آیات یا سوره‌ای است که دستورات آن واضح و روشن و بدون پیچیدگی است.
مشتقات
مُحْکَم که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
مُحْکَمات (به ضم میم، سکون حاء و فتح کاف) به معنای روشن و واضح،
مُحْکَمَة (به ضم میم، سکون حاء و فتح کاف) به معنای دستورهای کاملا روشن و واضح الدلالة است.
مُحْکَم به معنی روشن و واضح است که تشابه در آن نیست.
به مواردی از
مُحْکَم که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(هُوَ الَّذِی اَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ اُمُّ الْکِتابِ وَ اُخَرُ مُتَشابِهاتٌ) (او كسى است كه اين
کتاب آسمانی را بر تو نازل كرد؛ كه بخشى از آن، «
آیات محکم» (صريح و روشن) است؛ كه اساس اين كتاب مى‌باشد؛ و پيچيدگى آيات ديگر، را بر طرف مى‌كند. و بخشى ديگر، «متشابه» و پيچيده است.)
از مقابله
محکمات با
متشابهات به دست می‌آید:
محکمات آیاتی است که در آن‌ها تشابه نیست بلکه یک صورت دارند و معنای آن‌ها روشن و واضح است. برای تفصیل بیشتر
به «امّ» رجوع شود.
(امّا هنگامى كه سوره‌اى
محكم و روشنى نازل مى‌گردد و در آن سخنى از
جنگ است،
منافقان بيماردل را مى‌بينى...)
ظاهرا مراد از محکمه آن است که دستورهای آن کاملا روشن و واضح الدلالة باشد و جنگ را بدون شبهه توصیه کند.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «محکم»، ج۲، ص۱۶۵.
