محکم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محکم از
واژگان نهج البلاغه به معنای روشن و واضح است. چندین مورد الفاظ
محکم و متشابه در
نهج البلاغه آمده است.
آیات محکم آیاتی هستند که مدلول آنها روشن و مراد از آنها معلوم است، آیات متشابه آیاتی است که دارای چند جنبه و چند معنی هستند و مراد از آنها بدرستی روشن نیست، به عقیده نگارنده آیات متشابه آیاتی هستند که وقوع و پیاده شدن آنها و خارج آنها برای ما قابل درک نیست نظیر:
(فِیها یُفْرَقُ کُلُّ اَمْرٍ حَکِیمٍ) که نمی‌دانیم در
شب قدر، امور عالم چطور از همدیگر جدا می‌شوند و سرنوشت هر کس به سوی او سرازیر می‌شود، این مطلب را در
تفسیر احسن الحدیث ذیل
«هُوَ الَّذِی اَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ» به طور مشروح گفته‌اند.
«انّ فی ایدی الناس حقا و باطلا و صدقا و کذبا و ناسخا و منسوخا و عامّا و خاصّا و محکما و متشابها و حفظا و هما» (آنچه در بين مردم شايع است هم احاديث
حق است و هم
باطل، هم
راست و هم
دروغ، هم
ناسخ و هم
منسوخ، هم
عام و هم
خاص، هم محكم و هم متشابه، هم احاديثى است كه به خوبى حفظ شده).
(شرح‌های خطبه:
)
حضرت در وصف دانا بدین فرموده:
«و عرف الخاصّ و العامّ و المحکم و المتشابه فوضع کلّ شی‌ء موضعه» («خاص» و «عام»، «محكم» و «متشابه» را شناخته و هر كدام را در جاى خويش قرار داده است).
(شرح‌های خطبه:
)
در «نهج البلاغه» چندین مورد الفاظ محکم و متشابه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «محکم»، ج۱، ص۲۹۳.
