محتوای سوره بروج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوره بروج نام هشتاد و پنجمین
سوره قرآن کریم می‌باشد.
سوره بروج بیست و هفتمین سوره در ترتیب نزول و هشتاد و پنجمین در ترتیب
مصحف است
و بعد از
سوره شمس و قبل از
سوره تین نازل شده است.
زرکشی نزول آن را پس از العادیات می‌داند.
این سوره دارای ۲۲
آیه و ۱۰۹ کلمه است
و به اتفاق مفسران، مکی
و در فاصله میان
هجرت مسلمانان به
حبشه و
معراج پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نازل شده است.
این سوره از مجموعه سوره‌های مفصَّل (سوره‌های کوتاه آخر قرآن
) است و با سه
سوره انفطار ؛
انشقاق و
طارق به سُور «
سماوات » معروف و با
سوگند آغاز شده است.
نام سوره از
آیه نخست آن گرفته شده است.
بروج جمع برج است و به مجموعه ستارگانِ درخشان و نورانی گفته می‌شود و به جهت ظهور و آشکار بودنشان که معنای اصلی برج است بروج نامیده می‌شوند
اما در برخی روایات از این سوره به «والسَّماءِ ذاتِ البُروج» و «السَّماءِ ذاتِ البُروج» یاد شده است.
سوره بروج در شرایطی نازل شده است که مشرکان
مکه مؤمنان را برای بازگشتن از ایمانشان، با انواع شکنجه‌های روحی و جسمی به‌شدت می‌آزردند.
با توجه به فضای نزول و محتوای سوره به نظر می‌رسد هدف اصلی سوره
آرامش دادن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و تقویت روحیه مؤمنان و تشویقِ آنان به پایداری در برابر شکنجه‌های مشرکان بوده است.
این سوره برای توجه دادن
انسان‌ها به
عظمت پروردگار و زمینه‌سازی برای مطالب بعدی با
سوگند به
آسمان دارای ستارگان، روز
قیامت و شاهد و مشهود (گواه‌و گواهی شده) آغاز می‌شود. سپس برای تسلّی دادن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و یارانش که به سبب
ایمان به
خداوند ، به دست مشرکان به شدت شکنجه می‌شدند، داستان اصحاب اُخدود را بیان می‌کند. بر پایه یک نظر (روایت) اصحاب اخدود گروهی از یهودیان بودند که مسیحیان
مؤمن را فقط به سبب ایمانشان به خداوند در گودال‌هایی از آتش می‌سوزاندند تا از ایمانشان دست بردارند.
در بخش دیگر
آتش سوزان
دوزخ را جزای کسانی می‌داند که مردان و زنان مؤمن را
شکنجه دادند و
توبه نکردند و به کسانی که ایمان آورده، کارهای شایسته انجام دادند
بشارت می‌دهد که پاداش آن‌ها باغ‌های بهشتی است که نهرها زیر درختانش جاری است و تأکید می‌کند که انتقام الهی از ستمگران سخت خواهد بود. در آیات بعد
برای نفی هرگونه تردیدی درباره وقوع قیامت می‌فرماید:خداوند است که
آفرینش را آغاز کرده و نیز هموست که آن را باز می‌گرداند. سپس ۵ صفت از اوصاف خداوند را بیان می‌کند.
در بخش بعدی
برای تسلّی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و عبرت‌گیری مشرکان مکه، به داستان
فرعون و
ثمود اشاره می‌کند که با وجود قدرت فراوان در برابر فرمان
عذاب الهی به زانو در آمدند و نابود شدند و‌به مشرکان هشدار می‌دهد که خداوند بر آن‌ها احاطه دارد. در آیات پایانی سوره به عظمت قرآن مجید اشاره می‌کند.
درباره فضیلت سوره بروج نقل است که
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) آن را در
نماز عشا می‌خواندند
و به مسلمانان فرمان می‌دادند تا ۴
سوره سماوات را که بروج نیز از آنهاست در نماز عشا بخوانند.
جابر بن سمره می‌گوید:آن حضرت سوره بروج و
طارق را در
نماز ظهر و عصر می‌خواندند.
از
امام صادق (علیه‌السلام) منقول است که بروج سوره
پیامبران است و هرکس آن را در
نمازهای واجب بخواند با پیامبران و رسولان و شایستگان محشور می‌شود.
الاختصاص؛ بحار الانوار؛ البرهان فی علوم القرآن؛ تفسیر التحریر والتنویر؛ تفسیر القرآن العظیم، ابن‌کثیر؛ التفسیر الکبیر؛ تفسیر نمونه؛ التمهید فی علوم‌القرآن؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ جامع البیان فی تفسیر آی القرآن؛ الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روح‌المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ روض‌الجنان و روح‌الجنان؛ السیرة‌النبویه، ابن‌هشام؛ قاموس قرآن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ المعجم الاحصائی لالفاظ القرآن الکریم؛ مفردات الفاظ قرآن؛ الموسوعة القرانیة خصائص السور.
دائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از «سوره بروج».
