مبانی منهاج الصالحین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب « مباني منهاج الصالحين» تأليف آيت الله
سید تقی طباطبایی قمی در موضوع فقه است و تحت
اشراف و نظر
شیخ عباس حاجیانی توسط انتشارات قلم شرق
قم انتشار يافته است. اين كتاب در ده جلد تدوين شده و شرح مباحث فقهى كتاب"
منهاج الصالحین " نوشته آيت الله
سید ابو القاسم خویی مى‌باشد و كار تأليف آن در سال ۱۴۰۵ ق به اتمام رسيده است. متن اصلى در بالاى صفحه و شرح در پايين آن آمده و منابع مورد استفاده شارح نيز در پاورقى معرفى شده‌اند. در پايان هر جلد فهرست تفصيلى از عناوين كتاب درج گرديده است.
آن‌طور كه خود مؤلف در مقدمه آورده است اين كتاب شرحى استدلالى بر افكار و ديدگاه‌هاى فقهى استادش، آيت الله
سید ابو القاسم خویی است تا بدين وسيله خدمتى به علم
فقه كرده باشد.
به روش
فقه استدلالی و با استفاده از ادله عقلى و نقلى است و شامل كليه مباحث فقهى اعم از فقه
عبادات و معاملات مى‌شود.
در جلد اول از اين مجموعه فقهى به بحث درباره
اجتهاد و تقليدو وجوب
تقلید از يك
فقیه عادل جامع‌الشرايط پرداخته و راه‌هاى تشخيص
مرجع تقلید اعلم و عادل، بقاى بر تقليد مرجع ميت و ساير فروعات فقهى مربوط به اجتهاد و تقليد بيان گرديده است. در ادامه مباحث مربوط به
طهارت از جمله اقسام آب‌ها،
احکام نجاسات ، احكام ظروف نجس، حكم انواع آب‌ها، احكام تخلّى، احكام و فروع
وضو و وضوى جبيره‌اى به صورت مفصل بيان گرديده است.
در جلد دوم به بحث درباره
احکام و شرايط انواع غسل و كيفيت انجام آنها پرداخته شده و احكام غسل‌هاى ترتيبى و ارتماسى اعم از
غسل جنابت و حيض،
غسل میت و مس ميت و مستحبات و واجبات اين غسل‌ها بيان شده است.
در جلد سوم احكام مربوط به
تیمم و شرايط و موارد وجوب تيمم بيان شده و نحوه
ازاله نجاست از بدن، لباس و ظروف و
حکم خريد و فروش اشياى نجس بررسى گرديده است.
در جلد چهارم از اين مجموعه فقهى به صورت مبسوط به بحث درباره احكام و فروع فقهى
نماز ، وجوب نماز، اوقات نماز، اقسام نماز،
احکام قبله ، حكم پوشش در نماز و شرايط
لباس نمازگزار ، احكام
اذان و اقامه ، احكام مكان نمازگزار، احكام ذكر و
قرائت ، احكام
رکوع و سجود، احكام نيت و
تکبیره‌الاحرام و مستحبات و مكروهات نماز، احكام نوافل و تعقيبات نماز مانند احكام
سلام ، احكام قنوت،
شکیات نماز ، احكام سهو در نماز و آوردن زياده و نقصان در نماز، احكام
نماز مسافر و برخى ديگر از واجبات و مستحبات نماز به صورت مشروح و با رويكردى استدلالى پرداخته شده است.
در جلد پنجم به بحث درباره چيزهايى كه در نماز ممنوع مى‌باشد و
نماز آیات ، نماز قضا،
نماز استیجاری ،
نماز جماعت ، احكام خلل، نماز مسافر و نمازهاى مستحبى پرداخته است.
در جلد ششم به بحث درباره احكام
روزه ، وجوب و شرايط وجوب روزه، نيت روزه، مبطلات روزه،
کفاره روزه، شرايط صحت روزه، كيفيت ثابت شدن هلال ماه
رمضان و شوال و قضاى روزه
اختصاص دارد. به همين مناسبت نگارنده مباحثى درباره
اعتکاف و شروط انجام آن بيان نموده است. در ادامه مباحث و فروع فقهى مربوط به
زکات ، موارد وجوب زكات، مقدار زكات، شروط
واجب شدن زكات، مصرف اموال زكات و انواع زكات بيان گرديده است.
در جلد هفتم مباحث مبسوطى در مورد خمس، شرايط وجوب خمس، موارد وجوب خمس، مصرف اموال مربوط به
خمس و مستحقين خمس و ساير جزئيات مربوط به آن مطرح شده و در ادامه احكام مربوط به
تجارت مورد بحث قرار گرفته و ابتدا احكام
مکاسب محرمه مانند
حرمت خريد و فروش اشياء نجس،
حرمت خريد و فروش ابزار آلات
حرام، كسب درآمد از راه‌هاى
حرام مانند سحر و
جادو و قمار،
حرمت دروغ و
غیبت ،
حرمت رشوه و غش در معامله،
حرمت خدمت كردن به سلطان ظالم بيان گرديده است. در ادامه همين مبحث امورى در مورد آداب تجارت، شروط
انعقاد عقد اعم از عقل،
بلوغ و رشد فكرى،
اختیار ، مالكيت، خواندن صيغه
ایجاب و قبول و مباحثى درباره
ولایت در عقد، احكام عقد
بیع فضولی و شرايط
اجازه در آن، شرايط عوضين، شرايط متعاقدين، منع بيع
وقف و مساجد و احكام مربوط به اراضى و
انفال به صورت مبسوط بيان شده است.
در جلد هشتم از اين مجموعه فقهى، احكام و فروعات فقهى مربوط به خيار
فسخ معامله و انواع آن مانند
خیار مجلس، خيار حيوان، خيار شرط، خيار غبن، خيار تأخير و بيع حق خيار، مسقطات خيار، احكام تلف مبيع و متعلقات مربوط به آن،
اختلاف بين بايع و مشترى، احكام
ربا ، احكام مربوط به
بیع سلف ، بيع صرف، بيع ثمار و بيع حيوان، احكام
اقاله ، احكام
شفعه ، احكام
اجاره ، احكام
مزارعه و مساقات، احكام
جعاله ، احكام شركت و احكام مربوط به
مضاربه مورد بحث و بررسى فقهى قرار گرفته است.
جلد نهم نيز به بحث درباره
لقطه و احكام اشياى پيدا شده و گم شده و شروط آن،
احکام غصب ، احكام دين، احكام ضمان، احكام حواله، احكام
کفالت ، احكام صلح، احكام
وصیت و كيفيت آن، احكام وقف و شرايط واقف و فروعات فقهى مربوط به هر يك از آنها اختصاص دارد.
در جلد دهم، كه آخرين جلد از اين مجموعه فقهى است، احكام و شرايط
نکاح ، احكام
نشوز و شقاق، احكام
مهریه و حقوق زن در
ازدواج ، احكام
نفقه ، احكام
طلاق و شرايط و اقسام آن، احكام
ظهار و لعان و
ایلاء و كفاره هريك از آنها بيان شده و احكام و فروعات فقهى مربوط به
نذر و عهد و قسم و نظاير آن، احكام
صید و ذباحه، احكام خوردنى‌ها و آشاميدنى‌ها و موارد
حلال و
حرام آنها و احكام و فروع فقهى مربوط به
ارث بيان گرديده است.
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
