قُبُل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قُبُل (به ضم
فاف و باء) از
واژگان نهج البلاغه گاهی به معنای جلو و پیش و گاهی به معنای روبرو است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
قِبَل (به کسر قاف و فتح باء) به معنای طاقت، نزد و طرف است.
قَبول (به فتح قاف) به معنای پذیرفتن، گرفتن است.
تَقَبُّل (به فتح تاء و قاف) به معنای پذیرفتن است.
اِقبال (به کسر الف) به معنای رو کردن است.
اِستِقبال (به کسر الف و تاء) به معنای روبرو شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره بعضی از اعیاد و ... از این واژه استفاده نموده است.
قَبْل قُبُل (بر وزن عنق) گاهی به معنای جلو و پیش و گاهی به معنای روبرو است.
قِبَل (بر
وزن عنب) به معنای طاقت، نزد و طرف و
قَبول به معنای پذیرفتن یا گرفتن.
تَقَبُّل به معنای پذیرفتن،
اِقبال به معنای رو کردن و
اِستِقبال روبرو شدن است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در بعضی از اعیاد فرموده است:
«إِنَّما هُوَ عيدٌ لِمَنْ قَبلَ اللهُ صِيامَهُ وَ شَكَرَ قِيامَهُ.» «امروز تنها روز
عید كسانى است كه روزه آنها مقبول درگاه
خدا و عبادت‌هاى شبانه آنان مورد پذيرش او قرار گرفته.»
در جایی فرموده است:
«وَ لَقَلَّما أَدْبَرَ شَيءٌ فَأَقْبَلَ.» «بسیار کم است که چیزی از دست رود و دوباره رو آورد.»
در جای دیگری فرموده است:
«إِنَّ لِلْقُلوبِ شَهْوَةً وَ إِقْبالاً وَ إِدْباراً، فَأْتوها مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِها وَ إِقْبالِها فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذا أُکْرِهَ عَمِیَ.» «برای قلوب میل و رو کردن و پشت کردن هست به سوی قلوب از طرف میل و رو کردن بیائید چون
قلب اگر مجبور گردد
کور می‌شود.»
«قبل» بر وزن عنب به معنای طرف و جانب و اقبال به معنای رو کردن است.
موارد زیادی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قبل»، ج۲، ص۸۴۰.
