عمی (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَمَى (به فتح عین و میم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای کوری، فقدان بصیرت،
جهل،
ضلالت، و
اشتباه است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره دوستی دنیا و غصب خلافت و... از این واژه استفاده نموده است.
عَمَى به معنای کوری آمده است. «اعمی»: کور به فاقد بصیرت اعمی و عم گفته می‌شود.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۱۹۳ فرموده است:
«إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَإِقْبَالاً وَإِدْبَاراً، فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَ إِقْبَالِهَا فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُکْرِهَ عَمِیَ.» «برای قلوب میل و رو کردن و پشت کردن هست به سوی قلوب از طرف میل و رو کردن بیائید چون قلب اگر مجبور گردد کور می‌شود.»
(شرح‌های حکمت:
)
درباره دوستی دنیا فرموده است:
«مَا أَصِفُ مِنْ دَار أَوَّلُهَا عَنَاءٌ! وَآخِرُهَا فَنَاءٌ! فِي حَلاَلِهَا حِسَابٌ، وَفِي حَرَامِهَا عِقَابٌ. وَمَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ، وَمَنْ أَبْصَرَ إلَيْهَا أَعْمَتْهُ.» «چه بگویم از خانه و دنیایی که اوّل آن
زحمت و آخرش از بین رفتن است، در حلالش
حساب و در حرامش
عقاب هست، هر کس با آن نگاه کند (و آن را وسیله
عبرت قرار دهد) او را بینا و بیدار می‌کند و هر کس مستقلاً به آن نگاه کند و فقط طالب آن باشد، او را کور گرداند.»
(شرح‌های خطبه:
)
«عمیا» مؤنّث اعمی است:
«فإِنَّهَا فِتْنَةٌ عَمْيَاءُ مُظْلِمَةٌ» (فتنه‌اى است كور و ظلمانى كه حكومتش همه جا را فراگيرد.)
(شرح‌های خطبه:
)
درباره غصب خلافت فرموده است:
«وَطَفِقْتُ أَرْتَئِي بَيْنَ أَنْ أَصُولَ بِيَد جَذَّاءَ، أَوْ أَصْبِرَ عَلَى طَخْيَة عَمْيَاءَ» «شروع به فکر کردم که آیا با دست خالی بستیزم یا بر ظلمت کور (انحراف حاصل شده از غصب خلافت)
صبر کنم.»
(شرح‌های خطبه:
)
کوری از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عمی»، ج۲، ص۷۵۶.
