قَلق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَلق (به فتح قاف) یکی از
مفردات نهج البلاغه به معنای حرکت دادن است.
قَلَق (به فتح قاف و لام) به معنای
اضطراب است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
دنیا،
جهاد و ... از این واژه استفاده نموده است.
قَلق (مثل عقل) به معنای حرکت دادن آمده است.
قَلَق (مثل شرف) به معنای اضطراب است.
به برخی از مواردی که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
هنگامی که بعضی از یاران امام علی (علیه‌السلام) به ایشان عرض کردند: چطور قوم شما، شما را از این مقام کنار کردند فرمود:
«يَا أَخَا بَنِي أَسَد، إنَّكَ لَقَلِقُ الْوَضِينِ، تُرْسِلُ فِي غَيْرِ سَدَد وَ لَكَ بَعْدُ ذِمَامَةُ الصِّهْرِ، وَ حَقُّ الْمَسْأَلَةِ»؛
«اى برادر اسدى! تو مردى مضطرب و دستپاچه‌اى، بى موقع پرسش مى‌كنى! امّا در عين‌حال احترام خويشاوندى و بستگى برقرار و حقّ پرسش محترم است».
«قلق» (به فتح قاف و کسر لام) مضطرب «وضین» طناب جهاز شتر که از زیر شکمش می‌بندند، یعنی طنابت محکم و ثابت نیست معنای آن در «اسد» گذشت.
حضرت (علیه‌السلام) درباره بی‌وفایی دنیا فرموده است:
«هَلْ يَنْتَظِرُ ... وَ أَهْلُ مُدَّةِ الْبَقَاءِ إِلاَّ آوِنَةَ الْفَنَاءِ؟ مَعَ قُرْبِ الزِّيَالِ، وَ أُزُوفِ الانتِقَالِ، وَ عَلَزِ الْقَلَقِ، وَ أَلَمِ الْمَضَضِ، وَ غُصَصِ الْجَرَضِ»؛
یعنی «آیا منتظر می‌شود
اهل بقاء رماندار، مگر وقت فنا را با نزدیکی زایل شدن و نزدیک شدن انتقال از
دنیا، و اضطراب شدید
مرگ و درد رسیدن
غصّه به دل و جرعه‌های آب دهان».
«علز» شدّت اضطراب است «علز القلق» مبالغه در اضطراب است.
آنگاه که به حضرت پیشنهاد شد خودش. به
جهاد خارج شود فرمود: مرا سزاوار نیست، لشکریان و شهر و
بیت المال و
قضاوت بین مسلمین را ترک کرده و به جهاد خارج شوم:
«ثُمَّ أَخْرُجَ فِي كَتِيبَة أَتْبَعُ أُخْرَى، أَتَقَلْقَلُ تَقَلْقُلَ الْقِدْحِ فِي الْجَفِيرِ الْفَارِغِ»؛
«سپس خارج شوم در فوجی بعد فوجی و حرکت کنم مانند حرکت تیر بی‌سنان در تیردان خالی».
امام علی (علیه‌السلام) در
خطبه ۶۵ فرموده است:
«وَ قَلْقِلُوا السُّيُوفَ.»؛
«شمشيرها را قبل از كشيدن در غلاف‌ها حركت دهيد».
مواردی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قلق»، ج۲، ص۸۷۶.
