قواعد وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قواعد
وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم» مؤلف دکتر
محمد کاظم شاکر ، کتاب پیرامون یکی از موضوعات
علوم قرآنی ، یعنی قواعد
وقف و
ابتدا نوشته شده است،
مؤلف محترم در این کتاب پس از تعریف
وقف و ابتدا و
تقسیم آن به چهار
قسم (
تام -
حسن -
قبیح ،
کافی )، موارد آن را با استفاده از
آیات و شواهدی از آن، توضیح می‌دهند مطالب کتاب به صورت درس نامه تهیه شده و برای یک ترم تحصیلی که پانزده جلسه می‌باشد منظم گردیده است. نکته قابل ذکر در بیان مطالب این است که، موضوعات مطرح شده بصورت ساده و روان می‌باشد و اگر در بعضی از موارد نیاز به توضیح باشد، توضیحات کافی ارائه شده، یعنی با توجه به اینکه بعضی از مسائل
وقف و ابتدا مربوط به
ادبیات عرب می‌باشد (مانند مضاف و مضاف الیه، مبتدا و خبر و...) و از آنجا که کتاب برای استفاده عموم نوشته شده، نکات مربوط به ادبیات عرب را توضیح می‌دهند. وی در پایان کتاب حزب اول
قرآن را برای بهتر فهمیدن قواعد
وقف و ابتدا، تجزیه و ترکیب نموده است.
کتاب به صورت درس نامه تهیه و برای یک ترم تحصیلی مطالب آن برنامه ریزی شده که مجموعا ۱۵ درس می‌باشد که فهرست مطالب آن به قرار زیر است:
درس اول: کلیات شامل: تعریف
وقف و ابتدا، اهمیت
وقف و ابتدا، ضرورت
وقف و ابتدا
درس دوم:
وقف و
اقسام آن (۱) شامل: تعریف:
وقف ،
قطع ،
سکت ،
اقسام وقف، مبنای
تقسیم وقف.
درس سوم:
اقسام وقف (۲) شامل: تعریف
وقف تام ، موارد
وقف تام به نحو شایع، چند نکته درباره
وقف تام.
درس چهارم:
اقسام وقف (۳) شامل: تعریف
وقف کافی ، دلایل جواز
وقف کافی، موارد
وقف کافی به نحو شایع.
درس پنجم:
اقسام وقف (۴) شامل: تعریف
وقف حسن ، ملاک
وقف حسن،
حکم وقف حسن، تعریف
وقف قبیح .
درس ششم: موارد
وقف حسن و قبیح (۱) شامل:
وقف بین مضاف و مضاف الیه، راههای تشخیص مضاف و مضاف الیه،
وقف بین فعل و فاعل،
وقف بین مبتدا و خبر،
وقف بین فعل و مفعول به و مفعول له و مفعول فیه.
درس هفتم: موارد
وقف حسن و قبیح (۲) شامل:
وقف بین فعل و متعلقات آن،
وقف بین حروف مشبهة بالفعل،
وقف بین اسم و خبر حروف مشبهة بالفعل،
وقف بین افعال ناقصه و اسم و خبر آن‌ها،
وقف بین اسم و خبر افعال ناقصه،
وقف بین
صفت و موصوف.
درس هشتم: موارد
وقف حسن و قبیح (۳) شامل
وقف بین قول و قائل،
وقف بر ادات
استفهام ،
وقف بین جار و مجرور
وقف بین ناصب و منصوب،
وقف بین تمیز و ممیز. درس نهم: موارد
وقف حسن و قبیح (۴) شامل:
وقف بین صله و موصول،
وقف بین مستثنی و مستثنی منه،
حکم وقف در استثنای متصل، حکم
وقف بین استثنای منقطع،
وقف بین
شرط و
جزا ،
وقف بین
قسم و جواب آن.
درس دهم:
وقف‌های سجاوندی (۱) شامل:
وقف لازم، جایگاه
وقف لازم در
وقف‌های چهارگانه، مصادیق
وقف لازم از
وقف تام، مصادیق
وقف لازم از
وقف کافی ،
وقف مطلق . درس یازدهم:
اقسام وقف سجاوندی (۲) شامل:
وقف جایز ،
وقف مجوز لوجه ،
وقف مرخص ،
وقف ممنوع .
درس دوازدهم: ابتدا شامل: ابتدا به معنای شروع
قرائت قرآن ، استعاذه، طریقه‌های
استعاذه ، ابتدا بعد از
وقف، انواع ابتدا بعد از
وقف، انواع ابتدای جایز، ابتدای تام.
درس سیزدهم: مسائل متفرقه در
وقف و ابتدا (۱) شامل
وقف و ابتدا در «کلا»، معانی «کلا» حکم
وقف و ابتدا در بلی.
درس چهاردهم: مسائل متفرقه در
وقف و ابتدا (۲) شامل:
قاعده درباره الذی و الذین،
وقف بر نعم، ابتدا به بل، ام، ثم، حتی.
درس پانزدهم: مسائل متفرقه در
وقف و ابتدا (۳) شامل:
وقف معانقه یا مراتبه،
وقف نبی ،
وقف غفران ،
وقف ازدواج ،
آیات دارای
وقوف کثیر ،
وقف بر انتهای آیات،
وقف بر
حروف مقطعه .
۱- کتاب به صورت درس نامه تهیه و برای یک ترم تحصیلی ۱۵ جلسه‌ای منظم شده است ۲- در پایان هر درس پرسش و تمرین وجود دارد ۳- برای هر موضوع و جهت توضیح آن مثالهای فراوانی از قرآن ذکر می‌کند ۴- در مقدمه کتابهای تالیف شده مربوط به
وقف و ابتدا را
تقسیم بندی نموده و برای هر کدام چند نمونه کتاب معرفی می‌نماید ۵- درس سیزدهم: در این درس پیرامون
وقف و ابتدا بر «کلا» بحث نموده، اقوال علماء پیرامون معنای آن را که آیا همیشه به معنای «ردع» است یا معنای دیگری نیز دارد، مورد بررسی قرار می‌دهد ۶- در درس اول پس از بیان اهمیت
وقف و ابتدا از دیدگاه
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
حضرت علی علیه‌السّلام و دانشمندان اسلامی، ضرورت
وقف و ابتدا را بحث نموده نتیجه می‌گیرد که بر هر محلی نمی‌توان
وقف کرد و از هر جایی نمی‌توان قرائت را آغاز نمود. ۷- در درس چهارم موارد
وقف کافی را به نحو شایع بیان می‌نماید بدین صورت که در موارد معینی همچون: قبل از کلمه «الا» که به معنای لکن باشد قبل از ان، نعم، بئس، و
استفهام ، می‌توان
وقف کافی نمود.
کتاب یک جلد، متن آن فارسی و دارای ۲۱۶ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: اعلاء ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: شمیز ۴- نوبت چاپ: سوم ۵- ناشر: انتشارات
دفتر تبلیغات اسلامی - بوستان کتاب ۶-
تاریخ انتشار: ۱۳۸۱ ۷- تیراژ: ۲۰۰۰ نسخه ۸- دارای فهرست: الف: موضوعات کتاب ب: منابع و مآخذ ۹- نام کتاب: قواعد
وقف و ابتدا در قرائت قرآن کریم ۱۰- نام مؤلف: محمد کاظم شاکر.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
