قدّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قِدّ (به کسر قاف و تشدید دال) از
واژگان نهج البلاغه به معنای تکّه پوست دباغی نشده است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
قَدّ (به فتح قاف و تشدید دال) به معنای قامت و
قِدّه (به کسر قاف و تشدید دال) به معنای طریقه است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مقام
موعظه و ... از این واژه استفاده نموده است.
قِدّ به معنای تکّه پوست دباغی نشده است.
قَدّ به معنای قامت آمده است. کلمه
قِدّه دال به معنای طریقه است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
نامه ۴۵ از شاعری نقل کرده که گوید:
| و حسبک داء ان تبیت ببطنة | | و حولک اکباد تحن الی القدّ |
| | |
«این درد برای تو کافی است که با شکم پر بخوابی حال آنکه در اطراف تو جگرهایی هستند که شائق تکّه پوست دباغّی نشده می‌باشند.»
(شرح‌های نامه:
) یعنی چیزی برای خوردن پیدا نمی‌کنند که اگر تکّه پوستی هم باشد می‌خواهند بخورند.
و در
خطبه ۸۳ فرموده است:
«وَإِنَّمَا حَظُّ أَحَدِكُمْ مِنَ الاَْرْضِ، ذَاتِ الطُّولِ وَالْعَرْضِ، قِيدُ قَدِّهِ، مُتَعَفِّراً عَلى خَدِّهِ!» یعنی نصیب یکی از شما از این زمین عریض و طویل به اندازه قامت شماست (یعنی
قبر) در حالیکه صورتش بر
خاک نهاده شده.
(شرح‌های
خطبه:
) لفظ «قید» به معنای مقدار و «قدّ» به معنای قامت است.
و نیز در
خطبه ۸۳ در مقام موعظه فرموده است:
«أَوَلَسْتُمْ أَبْنَاءَ الْقَوْمِ وَالابَاءَ ... تَحْتَذُونَ أَمْثِلَتَهُمْ، وَتَرْكَبُونَ قِدَّتَهُمْ» «آیا پسران اقوام گذشته و پدران کنونی نیستید که پیروی می‌کنید از کارهای آنها و می‌روید راه‌های آنها را.»
(شرح‌های
خطبه:
) کلمه «قدّة» به کسر اوّل و تشدید دال به معنای طریقه است.
این ماده سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «قدد»، ج۲، ص۸۵۴.
