قبس (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَبَس (به فتح قاف و باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای شعله‌اى از
آتش است كه از آتشى برداشته شود. از مشتقات این واژه در
آیات قرآن اِقْتِباس (به کسر الف و تاء و سکون قاف) به معنای اخذ شعله است که به طور
استعاره به طلب
علم و استفاده گفته می‌شود.
قَبَس:
(بر وزن فرس) شعله‌اى از
آتش است كه از آتشى برداشته شود.
در
قاموس گفته: «شعلة نار تُقْتَبَسُ من معظم النار» و نيز
مصدر است به معنى اخذ شعله «قَبَسَ النّار قَبْساً: اخذها شعلة».
طبرسی شعله آتش فرموده كه در سر
نی يا چوب باشد.
اقتباس كه به معنى اخذ شعله است به طور
استعاره به طلب
علم و استفاده گفته می‌شود «اقْتَبَسَ العلم: استفاده».
(إِنِّي آنَسْتُ ناراً لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْها بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدىً) «من آتشى احساس كردم شايد از آن شعله‌اى به شما آورم يا از آن راه يابم».
(سَآتِيكُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُمْ بِشِهابٍ قَبَسٍ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ) (من آتشى از دور ديدم؛ همين جا توقف كنيد؛ بزودى خبرى از آن براى شما مى‌آورم، يا شعله آتشى تا گرم شويد)
«قبس» ظاهرا مصدر به معنى
مفعول است و
شهاب به معنى تكه آتش است، يعنى تكه اخذ شده، «تَصْطَلُونَ»، يعنى تا گرم شويد.
(يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ) «روزى كه مردان و زنان
منافق به اهل
ایمان گويند مهلت دهيد تا از
نور شما استفاده كنيم».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قبس"، ج۵، ص۲۲۲.
