قاعده الجمع مهما امکن اولی من الطرح (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

قاعده الجمع مهما امکن اولی من الطرح، لزوم جمع دلالی بین دو دلیل متعارض، در صورت امکان است.

---

قاعده «الجمع مهما امکن اولی من الطرح» از دیرباز در میان اصولی‌ها مشهور بوده است، به گونه‌ای که برخی از آنان همانند «ابن ابی جمهور»، صاحب کتاب «غوالی اللئالی» درباره آن ادعای اجماع کرده‌اند.

---

معنای این قاعده آن است که جمع بین مدلول دو دلیل متعارض که متضمن عمل به هر دو دلیل است تا جایی که امکان دارد، لازم است، زیرا عمل به هر دو دلیل، از کنار گذاشتن و عمل نکردن به آن‌ها بهتر است.

---

جمع میان دو دلیل متعارض دو نوع است:
۱. جمع عرفی، که به آن جمع مقبول و جمع دلالتی هم گفته می‌شود؛
۲. جمع تبرعی.
میان اصولی‌ها در این که این قاعده به جمع عرفی اختصاص دارد یا جمع‌های تبرعی را نیز شامل می‌شود، اختلاف است؛ عده‌ای آن را شامل هر دو جمع ( عقلی و عرفی) می‌دانند، اما مشهور علمای اصول این قاعده را مخصوص جمع‌های عرفی دانسته و شامل جمع‌های تبرّعی نمی‌دانند.

---

تنها مدرک این قاعده، حکم عقل است.

---

منظور از جمع در این قاعده، جمع دلالی است، نه جمع سندی، و مراد از کلمه «اولی» رجحان و برتری نیست که با ترک چنین جمعی هم سازگار باشد، بلکه منظور، وجوب و لزوم است.

---