• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاع (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: قاع (قاموس قرآن (جلد ۶))
مقالات مرتبط: قاع (لغات‌قرآن)، قاع (مفردات‌نهج‌البلاغه)، قاع (مقالات مرتبط).


قَاع (به فتح قاف) از واژگان قرآن کریم به معنای زمین هموار است که کوه و جنگل در آن نباشد.
این لفظ فقط یک‌بار در قرآن آمده است.
مشتقات قاع که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
قاعاً (به فتح قاف) به معنای بیابانی هموار و مسطح؛
بِقِیعَةٍ (به کسر باء و قاف) به معنای بیابان هموار است.

قاع
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۴۴.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۸۸.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۸۵.    
به معنای زمین هموار است که کوه و جنگل در آن نباشد.
[۴] فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۱، ص۲۸۶.    


به مواردی از قاع که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - قاعاً (آیه ۱۰۶ سوره طه)

(فَقُلْ یَنْسِفُها رَبِّی نَسْفاً- فَیَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً)
[۵] طه/سوره۲۰، آیه ۱۰۵- ۱۰۶.    

بگو خدایم کوه‌ها را ریز ریز و پراکنده می‌کند و زمین را بیابانی هموار و مسطح می‌گرداند.»
[۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۹۴.    
[۷] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۱۰.    
[۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۷۱.    
[۹] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۸.    

صفصف زمین هموار بی‌علف است گویی در همواری مثل یک صف می‌باشد.
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۴.    
ظاهرا قاع و صفصف هر دو به یک معنی است. ضمیر (یَنْسِفُها) به جبال و ضمیر (فَیَذَرُها) به زمین بر می‌گردد.
[۱۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۹۴.    


۲.۲ - بِقِیعَةٍ (آیه ۳۹ سوره نور)

(وَ الَّذِینَ کَفَرُوا اَعْمالُهُمْ کَسَرابٍ‌ بِقِیعَةٍ یَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ ماءً)
[۱۲] نور/سوره۲۴، آیه۳۹.    

« آنان که کافراند اعمالشان مانند سرابی است در بیابان هموار که تشنه آن را آب می‌پندارد.»
[۱۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۸۱.    
[۱۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۳۰.    
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۴۷.    
[۱۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۲۹.    

آیه اشاره به بی‌اثر بودن اعمال کفار نسبت به آخرت است.
[۱۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۴۷.    
قیعة چنان که در قاموس و اقرب و مجمع گفته جمع قاع است ولی آن ظاهرا در آیه مفرد است.
[۱۸] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۴۴۰.    
[۱۹] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۷، ص۲۵۵.    
[۲۰] فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۳، ص۷۷.    

در کشّاف گفته قیعه به معنای قاع و یا جمع قاع است.
[۲۱] زمخشری، محمود، الکشاف، ج۳، ص۲۴۳.    

در اقرب الموارد نیز مفرد بودن آن را نقل کرده است و آن به معنای زمین وسیع و هموار است.
[۲۲] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۴۴۰.    


این لفظ فقط یک‌بار در قرآن آمده است.
[۲۳] طه/سوره۲۰، آیه ۱۰۶.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۴۴.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۸۸.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۳۸۵.    
۴. ↑ فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۱، ص۲۸۶.    
۵. ↑ طه/سوره۲۰، آیه ۱۰۵- ۱۰۶.    
۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۹۴.    
۷. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۱۰.    
۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۷۱.    
۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۸.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۴.    
۱۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۹۴.    
۱۲. ↑ نور/سوره۲۴، آیه۳۹.    
۱۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۸۱.    
۱۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۳۰.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۴۷.    
۱۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۲۹.    
۱۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۴۷.    
۱۸. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۴۴۰.    
۱۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ج۷، ص۲۵۵.    
۲۰. ↑ فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۳، ص۷۷.    
۲۱. ↑ زمخشری، محمود، الکشاف، ج۳، ص۲۴۳.    
۲۲. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۴۴۰.    
۲۳. ↑ طه/سوره۲۰، آیه ۱۰۶.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «قاع»، ج۶، ص۴۴.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره طه | واژه شناسی واژگان سوره نور
جعبه ابزار