• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَقْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَقْر (به فتح فاء و سکون قاف) از واژگان نهج البلاغه به معنای حاجت است.
موارد زيادى از این واژه و مشتقاتش در «نهج‌البلاغه» آمده است.



فَقْر حاجت و فَقير حاجت‌مند است. احتياج را از آن فقر گفته‌اند كه آن به‌منزله شكسته شدن ستون فقرات (فِقار ظَهر) است، در تعذّر رسيدن به مراد.


به برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - فقر - حکمت ۱۵۲

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در مورد فقر چنین می‌فرمایند: «الْفَقْرُ الْمَوْتُ الاَْكْبَرُ.» «فقر و تنگ‌دستى بزرگ‌ترين مرگ است.»

۲.۲ - عقل - حکمت ۴۹

و نيز فرمايند: «لا غِنَی کَالْعَقْلِ وَ لا فَقْرَ کَالْجَهْلِ.» «هيچ «ثروتى» چون «عقل» و هيچ «فقرى» چون «جهل» نخواهد بود.»

۲.۳ - اهل‌بیت - حکمت ۱۰۷

در جایی در مورد پویندگان مسیر اهل بیت (علیهم‌السلام) چنین می‌فرمایند: «مَنْ أَحَبَّنا أَهْلَ الْبَيْتِ فَلْيَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْباباً.» «هر كس ما اهل بیت (علیهم‌السلام) را دوست دارد بايد براى پوشيدن لباس فقر آماده شود.»

۲.۴ - درباره فقر - حکمت ۳۱۰

در جایی خطاب به محمد بن حنفیه فرموده است: «يا بُنَيَّ، إِنّي أَخافُ عَلَيْكَ الْفَقْرَ، فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنْه، فَإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدَّينِ، مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ، داعِيَةٌ لِلْمَقْت.» «پسر عزيزم بر تو از فقر مى‌ترسم، از فقر به خدا پناه ببر، كه فقر سبب نقصان در دین است (كه باعث مى‌شود انسان به گناه و خیانت افتد) خرد را متحير مى‌كند، و سبب دشمن داشتن اشخاص است.»

۲.۵ - موعظه - خطبه ۱۲۹

در مورد روزگار و دنیا به مردم می‌فرمایند: «هَلْ تُبْصِرُ إِلاّ فَقيراً يُكابِدُ فَقْراً، أَوْ غَنِيّاً بَدَّلَ نِعْمَةَ اللهِ كُفْراً.» «آيا مى‌بينى جز فقيری كه با فقر دست به گريبان است و مشقت آنرا تحمل مى‌كند و يا دولتمندى كه نعمت خدا را کفران مى‌كند.»

از این ماده چندین مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۴۱.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۴۴۱.    
۴. طبرسی، مجمع البیان، ج۲، ص۶۵۷.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۱۵، حکمت۱۵۲.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۹۲، حکمت۱۶۳.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۰، حکمت۱۶۳.    
۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۷، حکمت۱۶۳.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۵.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۵.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۳۳۱.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۴۳.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۸۶.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۸۳، حکمت۴۹.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۶۴، حکمت۵۴.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۷۸، حکمت۵۴.    
۱۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۵، حکمت۵۴.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۵۷.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۵۷.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۳۴۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۹۴.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۸۵.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۹۷، حکمت۱۰۷.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۷۶، حکمت۱۱۲.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸۸، حکمت۱۱۲.    
۲۶. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۱، حکمت۱۱۲.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۰۵.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۰۵.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۶۶۴.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۷۰.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۷۵.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۵۳، حکمت۳۱۰.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۲۲۹، حکمت۳۱۹.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۳۱، حکمت۳۱۹.    
۳۵. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۱۷، حکمت۳۱۹.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۸۰.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۸۰.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۴، ص۵۸۷.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۰۶.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۲۷.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۹۱، خطبه۱۲۹.    
۴۲. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۶، خطبه۱۲۵.    
۴۳. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۸۷، خطبه۱۲۹.    
۴۴. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۷۹، خطبه۱۲۹.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۸.    
۴۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۶۱.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۳۸۲.    
۴۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۳۱.    
۴۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۴۶.    
۵۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۴۳۱، خطبه۱۸۶.    
۵۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۰۱، حکمت۱۲۱.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «فقر»، ج۲، ص۸۲۴.    






جعبه ابزار