فَعْل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَعْل (به فتح فاء و سکون عین) و
فِعْل (به کسر فاء و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای كار كردن است.
«
فَعّال» دو بار در
قرآن کریم آمده است.
مشتقات
فَعْل که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
فَعَلْتَ (به فتح فاء و عین) به معنای كردى؛
فَعَّالٌ (به فتح فاء و عین) به معنای انجام مى‌دهد، است.
فَعْل به معنای كار كردن است.
فِعْل كار است.
در
قاموس گفته:
«الْفِعْلُ بالكسر حركة الانسان ... و بالفتح مصدر ...»،
همچنين است قول
فیومی در
مصباح.
فِعْل قرآن فعل به كسر اول را،
مصدر به‌كار برده است.
فَعْلَة به معنى دفعه است؛
«كانت منك فَعْلَةً حسنة» از تو يک كار خوبى بود.
فَعّال صیغه مبالغه و از
اسماء حسنی است.
به مواردی از
فَعْل که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ أَوْحَيْنا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِيتاءَ الزَّكاةِ) (و انجام كارهاى نيک و برپاداشتن
نماز و اداى
زکات را به آن‌ها
وحی كرديم.)
عطف (إِقامَ) و
(إِيتاءَ) بر آن، كه هر دو مصدراند، بهترين دليل مصدر بودن «
فِعْل» است، نه
اسم مصدر.
(وَ فَعَلْتَ فَعْلَتَكَ الَّتِي فَعَلْتَ وَ أَنْتَ مِنَ الْكافِرِينَ) «و كردى آن كارت را كه كردى، حال آن كه بر
نعمت ما
کافر بودى.»
اين سخن
فرعون است به
موسی (علیه‌السّلام)، مراد از
فَعْلَة كشته شدن قِبطى به‌دست موسى است.
(إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِما يُرِيدُ) (به يقين
پرورگارت آن‌چه را به خواهد انجام مى‌دهد.)
(فَعَّالٌ لِّمَا يُرِيدُ) (آن‌چه را اراده كند انجام مى‌دهد.)
«
فَعّال» دو بار در
قرآن آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فعل»، ج۵، ص۱۹۶.
