فَضْوّ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَضْوّ (به فتح فاء و سکون ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای وسعت است.
اِفْضاء (به کسر الف و سکون فاء) به معنای رسيدن به شیء با ملامست است.
كلمه
أَفْضى بيشتر از يک‌بار در
کلام الله مجید يافت نشد.
فَضْوّ به معنای اتّساع و وسعت است.
«فَضَا المكان: اتّسع.» طبرسی فرموده: افضاء به شى‌ء، رسيدن به آن است با ملامست. اصل آن از فضاء به معنى وسعت است.
اقرب الموارد گفته:
«أَفْضى فُلانٌ إِلى فُلَانٍ» را رسيدن شخصى به شخصى معنى كرده و گويد حقيقتش آن است كه يكى به فضاء ديگرى رسيد.
به موردی از
فَضْوّ که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً) يعنى: «چطور آن را از دست زن می‌گيريد حال آن‌كه بعضى از شما به بعض ديگر رسيده است (و با رسيدن به يكديگر و ايجاد علقه
زوجیّت مثل يک وجود شده‌ايد) و زنان از شما پيمانى محكم گرفته‌اند.»
آیه درباره آن است كه
مهریّه زنان را از روى
ظلم از دستشان نگيريد، ظاهرا مراد، پيمان
عقد است كه مرد مهريّه را به واسطه عقد
ازدواج به‌عهده می‌گيرد.
در
مجمع از
ابن عباس نقل شده «أَفْضى» در آيه
کنایه از
جماع است و به قولى مراد خلوت صحيح با زن است، مقاربت باشد يا نه.
به موردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) درباره آموختن از
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده:
«وَ مَا أَبْقَی شَیْئاً یَمُرُّ عَلَی رَأْسِی إِلاَّ أَفْرَغَهُ فِی أُذُنَیَّ وَ أَفْضَی بِهِ إِلَیَّ» «
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) از آن‌چه به سر من خواهد آمد چيزى نگذاشت مگر آن‌كه به من رسانيد (و اطلاع داد).»
كلمه «
أَفْضى» بيشتر از يک‌بار در
کلام الله يافت نشد.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فضو»، ج۵، ص۱۹۲.
