فرق شیعه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فِرَق
شیعه(گروه‌های
شیعه) عنوانی است برای همه گروه‌هایی که به
امامت و
خلافت بلافصل
حضرت علی (
علیه السلام) معتقدند.
برای نخستین بار،
پیامبر اسلام (صلی الله و
علیه و آله) بود که به آنان که خود را
پیرو علی بن ابی طالب (
علیه السلام) می‌دانستند عنوان «
شیعه» داد. از جمله این افراد،
سلمان،
مقداد،
ابوذر،
عمّار و
ابوایوب بودند.
پیامبر اسلام (صلی الله و
علیه و آله) بارها علی را
جانشین بلافصل خود خواند و کسی بدین موضوع به صورت علنی
اعتراض نکرد.
مذهب تشیّع تا زمان پس از
وفات پیامبر (صلی الله و
علیه و آله)، به عنوان فرقه‌ای مستقل مطرح نبود.
چون پیامبر
اسلام (صلی الله و
علیه و آله) به
دیار باقی رفت، بر سر جانشینی او میان
مسلمانان
اختلاف درگرفت. در این میان،
شیعیان، این
منصب را حقّ حضرت علی (
علیه السلام) دانستند و از این زمان بود که تشیّع به عنوان مذهبی رسمی نمودار گشت.
در نگاه
امام خمینی اساس مذهب
شیعه را پیامبر
اسلام (صلیالله
علیهوآله
وسلّم) پایه‌گذاری کرد. آن حضرت پس از نزول آیه
(وَ اَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْاَقْرَبِینَ) پس از گردآوردن بنی‌هاشم و اعلام رسالت خود به آنان، نخستین گرونده به خود را وزیر، برادر و خلیفه و وصی خود خواند و در آن مجلس به جز علی بن ابی‌طالب (
علیه
السّلام) کسی
مسلمان نشد و پیامبر (صلیالله
علیهوآله
وسلّم) سفارش کرد سخن علی (
علیه
السّلام) را گوش کنند و از وی فرمان برند.
شیعیان پس از درگذشت پیامبر (صلیالله
علیهوآله
وسلّم) در آغاز، فعالیت‌هایی برای خلافت
امیرالمؤمنین علی (
علیه
السّلام) انجام دادند، امام خمینی فاطمه زهرا (
سلام‌الله‌علیها)، امام حسن، امام حسین، ابوذر غفاری، مقداد و عمار را از کسانی شمرده که برای حقانیت راه آن حضرت با خلفای وقت احتجاج کردند.
سلمان فارسی نیز که از
شیعیان و تابع
امیرالمؤمنین بود درباره حقانیت راه امام علی (
علیه
السّلام) با مخالفان مناظره کرد.
امام خمینی عمار یاسر را از
شیعیان امیرالمؤمنین (
علیه
السّلام) می‌داند که زندگی خود را در دفاع از راه عدالت به پایان برد و سرانجام در جنگ صفین به شهادت رسید.
در نگاه امام خمینی
شیعیان هم‌اکنون نیز مظلوم‌اند چنان که در اوج انقلاب
اسلامی و کشتار مردم ایران به دست محمدرضا پهلوی، برخی از سران کشورهای
اسلامی سرکوب
شیعیان را به دست پهلوی روا و جایز دانسته‌اند به باور ایشان با آنکه
شیعیان در راس موحدان جهان جای دارند، بعضی از طایفه‌های
اسلامی که عقاید و کتاب‌هایشان گواه الحاد و شرکشان است، بر اثر دشمنی با اهل‌بیت (
علیه
السّلام)
شیعیان را متهم به
شرک و
کفر می‌کنند و با اغفال مردم بی‌خبر، از این منظر جنایتی غیرقابل‌جبران در حق بشریت مرتکب می‌شود.
امام خمینی ایران را محل و مرکز
شیعیان جهان معاصر شمرده است و جمهوری
اسلامی ایران پرچمدار
شیعیان همه مسلمانان جهان می‌باشد. در نظر ایشان عدالت‌طلبی یکی از ویژگی‌های مذهب
شیعه است، که
شیعیان با مبارزه با ستم و به شهادت رسیدن در راه عدالت،
اسلام راستین را معرفی می‌کنند.
تا هنگام
شهادت امام حسین (
علیه السلام)
شیعیان یکپارچگی خویش را حفظ کردند و
انشعابی در این مذهب رخ ننمود
از آن پس بر اثر حوادث گوناگون، هر بار
اقلیّتی از
شیعیان، از اصول نخستین
تشیّع روی برتافتند و راه خویش را از اکثریّت جدا کردند.
در میان فرقه‌های مختلف
شیعه، آن که بیش ترین پیروان را دارد و اصول نخستین تشیّع را حفظ کرده است، «امامیّه» است.
امامیه امروزه پیروان بسیاری در سراسر
دنیا دارد.
از نظر شمار پیروان، پس از امامیّه، به ترتیب،
اسماعیلیّه و
زیدیّه جای دارند؛ امّا بیشتر فِرَق
شیعه از میان رفته‌اند و جز نام و یادی در
تاریخ، اثری از آنها بر جای نمانده است.
شمار فِرَق
شیعه را تا صد فرقه دانسته‌اند.
امّا مشهورترین آنها عبارت‌اند از: امامیّه،
کیسانیّه، زیدیّه، اسماعیلیّه،
فطحیّه و
غلات.
برخی فرقه‌های
شیعه به سختی
انحراف یافته و از
دین درآمده‌اند؛ چنان که
علمای شیعه از آنان با عنوان «
فرقه‌های ضالّه» یاد می‌کنند. از این فرقه هایند:
شیخیّه،
بهائیّه و
احمدیّه.
پدید آمدن فرقه‌های مختلف در تشیّع به عللی متعدّد باز می‌گردد؛ از جمله تحولات اجتماعی، درک ناصحیح مفاهیم دینی و
منافع و
اغراض شخصی.
اختلاف اصلی
شیعیان بر سر شمار
امامان و چگونگی
تعیین امام است؛ اما همین اختلاف به تدریج در سه محور توسعه یافته است: ۱.
امامت و جانشینی
رسول خدا (صلی الله و
علیه و آله) و چگونگی تعیین، نصب و ویژگی‌های شخصی امام؛ ۲. مسائل فکری و اصول عقیدتی؛ ۳. مسائل فرعی فقهی.
•
فرهنگ شیعه، ص۳۵۷-۳۵۸. •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
