• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرخ روپارسای

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اسفند فرخ روپارسای از اعضای اصلی فراماسونری و عضو کلوپ روتاری در ایران بود. او با عباس مسعودی مدیر مسئول روزنامه اطلاعات و پری اباصلتی از دیگر زنان بهایی فعال در فراماسونری، نقش مهمی‌ در اشاعه بی‌بندوباری و رواج ولنگاری در میان بانوان آن زمان داشتند، از جمله پست‌های او نمایندگی مجلس، معاونت آموزش و پرورش، و وزارت آموزش و پرورش بوده است، وی بعد از انقلاب در دادگاه محاکمه و اعدام می‌شود.


اسفند فرخ روپارسای از اعضای اصلی فراماسونری (عضو کلوپ روتاری) در ایران بود. او با عباس مسعودی (مدیر مسئول روزنامه اطلاعات) و پری اباصلتی از دیگر زنان بهایی فعال در فراماسونری، نقش مهمی‌ در اشاعه بی‌بندوباری و رواج ولنگاری در میان بانوان آن زمان داشتند.
[۱] شهسواری، ثریا، اسناد و فعالیت بهاییان در دوره ی محمدرضاشاه، تهران، ص۴۶۹، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول، سند ۱۵۷.

اسفند فرخ روپارسای (اسفند فرخ روپارسای با نام شناسنامه‌ای فرخ روپارسای وزیر آموزش و پرورش در کابینه هویدا بود امٌا از این نام جز در فرمانی که شاه برای وزارت او صادر کرد هیچ گاه استفاده نشد. به نقل از اللهیاری
[۲] اللهیاری، احمد، نیمه پنهان۳۱ بهاییان در عصر پهلوی، ص۶۲، تهران، کیهان، ۱۳۸۷، چاپ اول.
در سال ۱۳۰۱ (ه ش) در خانواده‌ای بهایی (در تهران یا قم) به دنیا آمد. پدرش فرخ‌دین پارسای نام داشت و ظاهراً کارمند دولت بود و در وزارت بازرگانی به کار اشتغال داشت؛ اما حرفه اصلی او روزنامه‌نگاری بود. فرخ‌دین در سال ۱۲۸۸ (ه ش) زمانی که تنها ۲۰ سال داشت، یکی از عناصر فعال فرقه ضاله بهاییت بود
[۳] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۸۵، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
و مادر وی فخر آفاق از فعالان ضد دینی قبل انقلاب بود.
[۴] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۸۷، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.

فرخ روپارسایی تحصیلات خود را در دبستان همای تهران آغاز و در دبیرستان فروغ مشهد و تهران تحصیل کرد و در سال ۱۳۱۸ دیپلم گرفته و وارد دانش‌سرای مقدماتی شد. با توجه به اینکه در دانش‌سرای مقدماتی شاگرد اول بود، به دانش‌سرای عالی نیز راه یافت و در سال ۱۳۲۱ در رشته علوم طبیعی و تعلیم و تربیت، لیسانس گرفت.
پس از استخدام در وزارت فرهنگ از مهر ۱۳۲۱ در دبیرستان رضاشاه مشغول به تدریس شد. سال ۱۳۲۳ وارد دانشکده پزشکی گردید و همان سال با احمد شیرین‌سخن ازدواج نمود.
تحصیل در این رشته شش سال به طول انجامید و سرانجام در سال ۱۳۲۹ فارغ‌التحصیل و دکتر در طب شناخته شد. علی‌رغم تحصیلات پزشکی، به دنبال کار پزشکی نرفت و کار در وزارت فرهنگ را ترجیح داد.
[۵] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
ثمره ازدواجش یک پسر و سه دختر بود که همگی با استفاده از نفوذ مادرشان به عرصه تحصیلات عالی راه یافتند.
[۶] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۹۰، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
سپس در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۳۹ به سمت مدیر کل دبیرخانه دانشگاه ملی منصوب می‌شود.
[۷] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۹۱، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول، به نقل از روزنامه کیهان مورخ ۲۰/۷/۱۳۳۹.
وی در کنار تدریس به کارهای مطبوعاتی، همکاری با رادیو و... می‌پرداخت.
[۸] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۹۲، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول، به نقل از کارنامه زنان مشهور ایران، فخری قدیمی، ۱۳۵۲.


فرخ روپارسای پیش از آنکه به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شود، یک ماه در سال ۱۳۳۸ جهت بازدید از مؤسسات فرهنگی به انگلستان و ۱۸۰ روز در سال ۱۳۳۹ به جهت مطالعه به کشور آمریکا سفر کرد و حدود سه سال بعد، یعنی در ۱۳۴۲/۰۷/۲۳ به نمایندگی مجلس انتخاب گردید.

در اردیبهشت ۱۳۴۴‌ هادی هدایتی وزیر وقت آموزش و پرورش وی را برای سمت معاون پارلمانی آن وزارتخانه انتخاب و به شاه معرفی و شاه هم طی حکمی‌ او را به آن پست منصوب نمود.
[۹] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۴/۰۳/۱.
با توجه به معاونت فرخ روپارسای در آموزش و پرورش بهایی‌ها از فرصت به دست آمده برای تعمیق نفوذ خود در آن وزارت استفاده لازم را بردند.
[۱۰] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۴، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۶/۱۱.
دکتر هدایتی علاوه بر آن پارسای را به سمت نماینده در کمیته دائمی‌ حفاظت نیز تعیین و به ساواک معرفی نمود. این انتخاب و اعطای سمت بعد از حادثه ترور محمدرضاشاه (۲۱ فروردین ۱۳۴۴) در کاخ مرمر بود که پس از آن هویدا به ترمیم کابینه‌اش پرداخت.

روپارسای علی‌رغم نمایندگی مجلس، عضویت در کمیسیون فرهنگ مجلس شورا و عضویت در حزب ایران نوین، جز در میان تعداد محدودی از بانوان فرهنگی نفوذ چندانی در آموزش و پرورش نداشت. پس از احراز معاونت آن وزارت تلاش‌هایی را کرد که با مخالفت دکتر هدایتی (وزیر وقت) مواجه شد.
[۱۱] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۱، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
وی برای افزایش نفوذ خود هرچه می‌خواست و لازم بود می‌کرد، از جمله ارتباط با طرفداران محمود درخشش وزیر اسبق آموزش و پرورش است.
[۱۲] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۶/۰۷.
وی حتٌی برای تحت تاثیر قرار دادن بقیه، شایعه استعفای خود را به دلیل نارضایتی از وضع آموزش و پرورش مطرح کرد
[۱۳] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۸۳، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۷/۰۳/۳۰.
و به دنبال نالایق جلوه‌دادن و شکست وزیر وقت بود.
[۱۴] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹۱، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۷/۰۵/۱۳.

عدم تبعیت کامل هدایتی از دستورات رهبران حزب ایران نوین باعث شد تا بین حزب حاکم و وزیر آموزش و پرورش نارضایتی‌هایی بوجود آید. روپارسای با توجه به نفوذی که در حزب داشت توانست بر این اختلافات دامن‌زده، شرایط را برای وزارت خویش فراهم ساخت.
[۱۵] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۶/۰۷.
علاوه بر این اسنادی موجود است دال بر اینکه روحانیون و مردم حتی با معاونت وی نیز مخالف بودند.
[۱۶] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۳/۰۶.
سرانجام تلاش‌های روپارسای و دیگر مخالفان دکتر هدایتی صبح روز۱۳۴۷/۰۶/۰۷ به ثمر نشست و هویدا نخست‌وزیر پس از دریافت حکم وزارت وی از شاه، برای اولین بار در محل وزارت آموزش و پرورش حضور یافت و طی جلسه‌ای او را به جای دکتر هدایتی بر کرسی نشاند.
[۱۷] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹۶، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۷/۰۶/۰۹.
روپارسای در ترمیم کابینه هویدا در تاریخ‌های ۱۳۴۷/۰۹/۰۳،
[۱۸] دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ص۳۳۱، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
۱۳۴۹/۱۰/۱۲ ،
[۱۹] دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ص۳۳۱، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
و نیز ۱۳۵۰/۰۶/۲۲،
[۲۰] دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ص۳۴۰، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
در سمت خود باقی ماند.
با حضور وی در آموزش و پرورش که با نفوذ در دستگاه دولتی علاوه بر خدمت به جامعه بهاییت جزء کارگزاران شایسته برای اربابان استعماری بود، در اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های فرمایشی هویدا نیز نقش مهمی‌ ایفا می‌کرد. مثلاً تاسیس کانون مترقی در سال ۱۳۴۰ که اعضای اصلی آن از سران بهایی و از جمله هویدا بودند. این کانون در سال ۱۳۴۲ به حزب ایران نوین بدل شد که سران بهایی صاحب نفوذی چون فرخ روپارسای اعضای اصلی آن بودند.
[۲۱] فردوست، حسین و شهبازی، عبدالله، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ص۳۵۷، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۷۰، چاپ سوم.
برخی گزارشات نیز از اختلاف و دو دستگی بین اعضاء حزب حکایت دارد.
[۲۲] فردوست، حسین و شهبازی، عبدالله، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ص۴۰۱، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۷۰، چاپ سوم، سند مورخ۱۳۴۳/۰۳/۰۷.
همچنین طبق اطلاعیه واصله مورخ ۱۳۴۸/۰۵/۱۲ از دفتر ویژه اطلاعات به ساواک که گزارشی از وضع چگونگی تشکیل حزب ایران نوین می‌باشد، مشروحاً درباره اعمال خلاف عده‌ای از گردانندگان این حزب از جمله آقایان هویدا و... و بانو روپارسای و... و سوء استفاده‌های آنان و همچنین عدم دلسوزی آنان در رهبری نسل جوان و عدم رسیدگی بازرسی شاهنشاهی، مطالبی منعکس شده است.
[۲۳] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول، ص۳، ص۳۹۵، سند مورخ۱۳۴۸/۰۵/۲۲.


از رموز پیشرفت روپارسای وابستگی به کانون‌های وابسته به بیگانگان نظیر کلوپ روتاری و انجمن تسلیح اخلاقی (زیرمجموعه فراماسونری) بود. او هر وقت فرصت می‌یافت به کلوپ روتاری تهران سر می‌زد و آنجا برای اعضاء آمریکایی آن به سخنرانی می‌پرداخت.
[۲۴] سفری، محمدعلی، قلم و سیاست از هویدا تا شریف امامی، ص۴۱۳، تهران، نامک، ۱۳۷۷، چاپ اول.

از جمله فعالیت‌های دیگر وی شرکت در اجرای مراسم جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی‌ بود. در سند مربوط به انتخابات اعضای شورای مرکزی بانوان جشن‌های شاهنشاهی ایران نام او به عنوان یکی از اعضاء کمیسیون فرهنگ به چشم می‌خورد.
[۲۵] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، بزم اهریمن، ج۱، ص۲۷۷، تهران، ۱۳۷۷، چاپ اول.
در مورد جشن مهرگان نیز نام‌ه‌ای از روپارسای به هرمز قریب رییس کل تشریفات در مورد زمان و مدت اجرای برنامه نوشته شده است.
[۲۶] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ص۱۴۲، تهران، ۱۳۸۱، چاپ اول، سند شماره ۹۶۴۳۰/دو مورخ ۱۳۴۷/۰۷/۱۱.

طبق گزارشی از ساواک وی که متهم به بهایی‌گری بوده، به لحاظ ترس از نفوذ روحانیت در آموزش و پرورش و اوج‌گیری مخالفت با او سعی داشته قضیه برملا نشود.
[۲۷] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جشن تاجگذاری به روایت اسناد ساواک، ص۷۲، تهران، ۱۳۸۵، چاپ اول.
بررسی برخی اقدامات وی در دوران وزارتش مهر تاییدی است بر مقابله وی با ارزش‌های دینی و اخلاقی و نشان از اهدافش و محافل استعماری در جهت تهی‌کردن و بیگانگی نوجوانان و جوانان با هویت دینی و ملی خویش و تشویق آنان به بی‌بندوباری بود که به موازات خرج تراشی‌های او برای ملت، رژیم امتیازاتی را در اختیارش می‌گذاشت. وی به خاطر خدمت به رژیم نشان‌های درجه سوم همایون، اول کار، اول همایون، و (نشان درجه یک) پیشاهنگی (شکیلات استعماری انگلستان که بعد از کودتای ۲۸ مردا ۳۲ در ایران فعال شد. زیرمجموعه وزارت آموزش و پرورش و در حقیقت باشگاهی برای تربیت و شناسایی جوانان مستعد و پیش زمینه ورود به باشگاه‌های لاینز و لژهای ماسونی در مراحل بعد بود.) دریافت داشته است.
[۲۸] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال پهلوی به روایت اسناد ساواک عبدالله ریاضی، ص۷۷، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول.


در جلسه‌ای برخی از معلمان در جهت حذف درس عربی در مدارس اعترض کردند. گزارش آن به خانم وزیر انتقال داده شد و روز بعد در یک سالن عمومی‌که عده‌ای از محصلین نیز دعوت شده بودند، فرخ روپارسای به اتفاق یک نفر آمریکایی پشت تریبون قرار گرفتند. شخص آمریکایی مرتباً محاسن و مزایای برنامه جدید را برمی‌شمرد و خانم وزیر سخنان وی را برای حاضران ترجمه می‌کرد. معلمی‌ در اعتراض بیان داشت: خانم وزیر، کشور ما که ۲۵۰۰ سال سابقه باستانی و تاریخی دارد؛ چرا باید از کشوری که ۲۰۰ سال سابقه پیدایش دارد الگو بگیرد و اطاعتش را بنماید؟!. ..
[۲۹] ترکمان، محمد، یادنامه دکتر یدالله سحابی، ص۴۶۷، تهران، قلم، ۱۳۷۷، چاپ اول.

پیش از آن نیز زمانی که در کابینه علم (وی پس از امینی به نخست وزیری رسید.) تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی به جهت اعتراض روحانیون در ۸ آذر ۱۳۴۱ لغو شد، فرخ روپارسای جزء گروه زنانی بود که به لغو آن اعتراض کرده بود و در خاطراتش نیز اقدام عده‌ای از زنان را در اعتراض به لغو آن و رفتن به دفتر نخست وزیری آورده بود.
[۳۰] شاهدی، مظفر، مردی برای تمام فصول، ص۴۱۷، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۷۹، چاپ اول.

وی در دوران تصدی خود در وزارت فرهنگ مروج فساد و بی‌دینی بود. به دلیل مذهب بهاییت و ضدیت با اسلام مدارس اسلامی‌ بخصوص مدارس دخترانه را همواره تحت فشار و محدودیت قرار می‌داد. در چندین مورد با همکاری ساواک و هجوم به مدارس دخترانه، چادر و روسری دختران را برداشته و هتک حرمت نمودند.
[۳۱] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیر عباس هویدا، ج۱، ص۱۴۱.

انتخاب عناصر ضداخلاقی در کادر آموزش و پرورش یکی دیگر از عمل‌کردهای وی بود. از جمله اینکه با پیشنهاد وی و موافقت شاه، فرخ رهرو در ۱۳۴۹/۰۶/۳۰ مدیر کل دفتر آموزش راهنمایی تحصیلی می‌شود. طبق تحقیقات ساواک فرخ رهرو فاقد حسن شهرت و اهل رقص و پارتی و... بوده که منجر به متارکه با شوهرش می‌شود.
[۳۲] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، حزب ایران نوین به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۱۳۵.، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول
و نیز انتخاب عناصر بهایی از جمله هوشنگ نهاوندی به عضویت شورای عالی آموزش و پرورش است.
[۳۳] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۷، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول.

کار وزارت آموزش و پرورش در دوران فرخ‌رو به آنجا رسید که در برخی مدارس ملی به جای کتاب فارسی، انگلیسی و به جای شناسانیدن پرچم ایران، پرچم آمریکا را به دانش آموزان آموزش می‌دادند.
[۳۴] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.

فساد مالی
اولین انحراف مالی وی در خصوص دست بردن به لیست‌های پرداختی حق‌التدریسی‌ها بود. زمانی که وی ریاست دبیرستان رضاشاه را به عهده داشت،
[۳۵] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۸۴، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۹/۰۴/۰۱.
انحرافات مالی او تا جایی بود که ساواک نیز در گزارش‌های خود به آنها اشاره دارد. از جمله ورود وسایل منزل به ارزش چهارصد هزار ریال از ایتالیا به نام وی از طریق گمرک تهران، فروش یک‌صد دستگاه ساختمان در بابلسر که ۸۰ درصد آن سهم خانم وزیر بود.
[۳۶] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۰، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
نیز در گزارش ساواک در تاریخ ۱۳۵۲/۰۹/۰۸ چنین آمده است: «وقتی خانم پارسای وزیر آموزش و پرورش از سفر خارج از کشور برگشته، هفت چمدان پر از اجناس مختلف با خود آورده و ماموران گمرک با ترخیص آنها مخالفت نمودند؛ لذا راننده‌ای با مراجعه به رئیس گمرک چمدان‌ها را گرفته و تحویل خانم وزیر داده و مشارالیه در مقابل این خدمت به رئیس ناحیه ۱۱ آموزش و پرورش تلفن زده و از طریق رئیس اداره مزبور یک گواهینامه ششم ابتدایی با معدل ۱۳/۲۵ به وی داده است».
[۳۷] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیر عباس هویدا، ج۱، ص۱۴۱، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
پس چنانچه می‌بینیم فساد مالی او در تمام دوران تصدی‌اش چه به عنوان یک مدیر و چه به عنوان یک وزیر قابل ملاحظه بوده است. این امر شامل انتصابات وی نیز می‌شده است. او وزارت آموزش و پرورش را تیول خود انگاشته و برای انتصاب افراد در پست‌های این وزارت دو پارامتر را در نظر داشت، اول بستگان و دوم دریافت پول.
بر این اساس سندی مربوط به فروش پست‌های آموزش و پرورش و نیز انتصاب کجوری (خواهرزاده تیمسار شیرین سخن، همسر دکتر پارسا) به سمت رئیس آموزش و پرورش شمیرانات، علی‌رغم لیاقت و شایستگی‌اش دیده می‌شود.
[۳۸] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۳۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۷/۱۲/۲۸.
وی در این راه از هیچ چیز فروگذار نمی‌کرد و مخالفین را از سر راه بر می‌داشت. از جمله برکناری مهندس دادمنش که حاضر نشد رشوه بگیرد و در مقابل زمین‌خواری دوستان خانم پارسا سکوت کند.
[۳۹] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۲۳۸، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۵۰/۰۴/۱۷.
نیز اختلاس از فروشگاه تعاونی فرهنگیان از دیگر موارد فساد مالی در کارنامه اوست.
[۴۰] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۴۶، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۸/۰۶/۱۵.


عوامل مختلف از جمله بهایی بودن، مقابله با مظاهر اسلامی، فساد مالی و... دست به دست هم داد و نه تنها روحانیون و مردم بلکه حزب ایران نوین و جامعه زنان ایرانی نیز خواستار برکناری او شدند. نامه‌ای سری در جلسه حوزه کارمندان حزب ایران نوین ارائه شد. در این نامه در کنار بیان انتقادات مختلف از دولت هویدا، یکی از نارضایتی‌ها در مورد فرخ روپارسای بود.
[۴۱] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیرعباس هویدا، ج۲، ص۲۵۱، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول.

در همان سال‌های وزارت پس از سال ۱۳۵۰ تشکلی با نام جامعه زنان ایرانی طی نام‌ه‌ای به فرح پهلوی خواستار برکناری و عدم شرکت رسمی‌ فرخ روپارسای در مراسم جمعیت جامعه زنان ایران شد.
[۴۲] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ص۱۴۳.
وی که نماینده دوره ۲۱ مجلس شورای ملی و پس از آن مدتی معاون پارلمانی وزارت آموزش و پرورش بود، و از ۱۳۴۸/۰۸/۰۲ به جای‌ هادی هدایتی وزیر شده بود،
[۴۳] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیرعباس هویدا، ج۱، ص۱۴۱.
سرانجام در ۱۳۴۳/۰۲/۰۷ با ترمیم کابینه هویدا از کابینه خارج شد. او تنها وزیر زن در طول تاریخ مشروطیت ایران بود.
[۴۴] سفری، محمدعلی، قلم و سیاست از هویدا تا شریف امامی، ص۴۵۰، تهران، نامک، ۱۳۷۷، چاپ اول.
وی پس از برکناری با توجه به سوء‌ استفاده‌هایش در افکار عمومی‌ و فرهنگیان نیز محبوبیتی نداشت.
[۴۵] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲۸، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۵۴/۰۱/۱۷.
پس از برکناری از وزارت هویدا وی را به سمت ریس دبیرخانه ویژه نخست وزیر و ریس دفتر اجرایی حزب ایران نوین منصوب نمود که انعکاس بدی در بین اعضای حزب بخصوص فرهنگیان در پی‌داشت.
[۴۶] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲۴، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۵۳/۱۲/۰۴.


فرخ روپارسای قبل از برکناری از وزارت تلاش کرد تا انستیتو عالی علوم بیمارستانی را تاسیس نماید تا اولاً از امکانات آموزش و پرورش آن را تجهیز سازد و در ثانی پس از برکناری از وزارت جایی برای خود داشته باشد. وی این انستیتو را در محل سابق مدرسه عالی ادبیات و زبان واقع در خیابان اراک دایر کرد و همسرش تیمسار شیرین سخن را معاون آن نمود.
[۴۷] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۰۷، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۵۱/۰۸/۰۹.
این موضوع اعتراضاتی را در پی‌داشت و برخی اعتراض خود را با ارسال نامه به معینیان رئیس دفتر مخصوص شاهنشاه آریامهر اعلام کردند.
[۴۸] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۵۳، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۵۲/۰۹/۱۰.


وی کوشید تا همزمان با اوجگیری انقلاب، به زندگی مخفیانه روی آورد؛ اما از سوی پاسداران کمیته انقلاب به همراه همسرش سپهبد شیرین سخن در منزل پسرش دستگیر شد.
[۴۹] روزنامه انقلاب اسلامی‌، تاریخ ۱۳۵۸/۱۱/۲۸.
پس از اتمام مراحل بازجویی و تحقیقات، محاکمه وی در اردیبهشت ۱۳۵۹ در دادگاه انقلاب اسلامی‌ مرکز آغاز شد.
[۵۰] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۵، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
از جمله اتهامات وی و همسرش گرفتن رشوه‌های کلان از افراد مختلف بود.
[۵۱] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۶، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
گروهی از شاکیان او شاکیان خصوصی و مردم کوچه و بازار بودند. عملکرد اخلاقی،
[۵۲] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۷، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
حیف و میل و غارت بیت‌المال و پرداخت‌های بدون مجوز بخشی دیگر از کیفرخواست صادره علیه او بود.
[۵۳] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۸، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
سرانجام روابط عمومی‌ دادستانی کل انقلاب اسلامی‌ در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۵۹ طی اطلاعیه‌ای اعلام نمود که اسفند فرخ روپارسای وزیر اسبق آموزش و پرورش به همراه تعداد دیگری از عوامل فساد و فحشا و پخش هرویین در ساعت یک و نیم بامداد همان روز به جوخه اعدام سپرده شده است.
[۵۴] دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۱۰، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول


احسان نراقی؛ احمد بهارمست؛ احمد زیرک زاده؛ احمدعلی سپهر؛ اردشیر تاجبخش؛ اردشیر زاهدی؛ الهیار صالح؛ امیرحسین خزیمه علم؛ تیمور بختیار؛ حاج علی کیا؛ حسن اخوی؛ حسن علوی‌کیا؛ خاندان ابتهاج؛ خاندان اخوی؛ خاندان ادهم؛ خاندان اقبال؛ خاندان حکیمی؛ خاندان دولتشاهی؛ خاندان شقاقی ضرغامی؛ خاندان ضیایی؛ خاندان عدل؛ خاندان قوام؛ خاندان مسعود انصاری؛ داریوش فروهر؛ سید حسن مدرس؛ سیدمحمد بیرجندی‌تدین؛ سیدنصرالله تقوی؛ شاپور بختیار؛ صفی اصفیا؛ صمد صمدیان پور؛ عبدالحسین احمدی بختیاری؛ عبدالکریم ایادی؛ فرج الله بهرامی

۱. ↑ شهسواری، ثریا، اسناد و فعالیت بهاییان در دوره ی محمدرضاشاه، تهران، ص۴۶۹، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول، سند ۱۵۷.
۲. ↑ اللهیاری، احمد، نیمه پنهان۳۱ بهاییان در عصر پهلوی، ص۶۲، تهران، کیهان، ۱۳۸۷، چاپ اول.
۳. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۸۵، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۴. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۸۷، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۵. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
۶. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۹۰، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۷. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۹۱، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول، به نقل از روزنامه کیهان مورخ ۲۰/۷/۱۳۳۹.
۸. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۹۲، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول، به نقل از کارنامه زنان مشهور ایران، فخری قدیمی، ۱۳۵۲.
۹. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۴/۰۳/۱.
۱۰. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۴، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۶/۱۱.
۱۱. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۱، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
۱۲. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۶/۰۷.
۱۳. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۸۳، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۷/۰۳/۳۰.
۱۴. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹۱، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۷/۰۵/۱۳.
۱۵. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۶/۰۷.
۱۶. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۴۴/۰۳/۰۶.
۱۷. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۹۶، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۷/۰۶/۰۹.
۱۸. ↑ دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ص۳۳۱، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
۱۹. ↑ دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ص۳۳۱، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
۲۰. ↑ دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ص۳۴۰، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸، چاپ اول.
۲۱. ↑ فردوست، حسین و شهبازی، عبدالله، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ص۳۵۷، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۷۰، چاپ سوم.
۲۲. ↑ فردوست، حسین و شهبازی، عبدالله، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ص۴۰۱، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۷۰، چاپ سوم، سند مورخ۱۳۴۳/۰۳/۰۷.
۲۳. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول، ص۳، ص۳۹۵، سند مورخ۱۳۴۸/۰۵/۲۲.
۲۴. ↑ سفری، محمدعلی، قلم و سیاست از هویدا تا شریف امامی، ص۴۱۳، تهران، نامک، ۱۳۷۷، چاپ اول.
۲۵. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، بزم اهریمن، ج۱، ص۲۷۷، تهران، ۱۳۷۷، چاپ اول.
۲۶. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ص۱۴۲، تهران، ۱۳۸۱، چاپ اول، سند شماره ۹۶۴۳۰/دو مورخ ۱۳۴۷/۰۷/۱۱.
۲۷. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جشن تاجگذاری به روایت اسناد ساواک، ص۷۲، تهران، ۱۳۸۵، چاپ اول.
۲۸. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال پهلوی به روایت اسناد ساواک عبدالله ریاضی، ص۷۷، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۲۹. ↑ ترکمان، محمد، یادنامه دکتر یدالله سحابی، ص۴۶۷، تهران، قلم، ۱۳۷۷، چاپ اول.
۳۰. ↑ شاهدی، مظفر، مردی برای تمام فصول، ص۴۱۷، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۷۹، چاپ اول.
۳۱. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیر عباس هویدا، ج۱، ص۱۴۱.
۳۲. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، حزب ایران نوین به روایت اسناد ساواک، ج۳، ص۱۳۵.، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول
۳۳. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۷، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۳۴. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
۳۵. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۸۴، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۹/۰۴/۰۱.
۳۶. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۰، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۳۷. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیر عباس هویدا، ج۱، ص۱۴۱، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول.
۳۸. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۳۲، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۷/۱۲/۲۸.
۳۹. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۲۳۸، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۵۰/۰۴/۱۷.
۴۰. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۱۴۶، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۴۸/۰۶/۱۵.
۴۱. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیرعباس هویدا، ج۲، ص۲۵۱، تهران، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۴۲. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ص۱۴۳.
۴۳. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک امیرعباس هویدا، ج۱، ص۱۴۱.
۴۴. ↑ سفری، محمدعلی، قلم و سیاست از هویدا تا شریف امامی، ص۴۵۰، تهران، نامک، ۱۳۷۷، چاپ اول.
۴۵. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲۸، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۵۴/۰۱/۱۷.
۴۶. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۴۲۴، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۵۳/۱۲/۰۴.
۴۷. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۰۷، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ ۱۳۵۱/۰۸/۰۹.
۴۸. ↑ مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۳۵۳، تهران، ۱۳۸۲، چاپ اول، سند مورخ۱۳۵۲/۰۹/۱۰.
۴۹. ↑ روزنامه انقلاب اسلامی‌، تاریخ ۱۳۵۸/۱۱/۲۸.
۵۰. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۵، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۵۱. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۶، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۵۲. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۷، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۵۳. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۰۸، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول.
۵۴. ↑ دفتر پژوهش‌های مؤسسه کیهان، نیمه پنهان ۲۰، ص۱۱۰، تهران، کیهان، ۱۳۸۴، چاپ اول


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «فرخ روپارسای»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۱۰.    


رده‌های این صفحه : تراجم | درباریان محاکمه شده | رجال سیاسی عصر پهلوی | فراماسون ها | مقالات پژوهه | نمایندگان مجلس ملی | وزیران عصر پهلوی
جعبه ابزار