فرار از غزوه احد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
غزوه احد عده‌ای
مسلمانان از
جنگ گریختند. در این مقاله آیات مرتبط با فرار از غزوه احد معرفی و بررسی می‌شوند.
فرار
مسلمانان از
جنگ احد، به جز عده‌ای معدود:
۱. «اذ تصعدون ولاتلون علی احد والرسول یدعوکم فی اخریکم فاثـبکم غما بغم لکیلا تحزنوا علی ما فاتکم ولا مآ اصـبکم والله خبیر بما تعملون؛
(به خاطر بياوريد) هنگامي كه از كوه بالا مي‌رفتيد و (جمعي در وسط بيابان پراكنده مي‌شديد و) به عقب ماندگان نگاه نمي‌كرديد، و پيامبر از پشت سر شما را صدا ميزد، سپس اندوهها يكي پس از ديگري به سوي شما روي آورد اين به خاطر آن بود كه ديگر براي از دست رفتن (
غنائم جنگي) غمگين نشويد و نه به خاطر مصيبتهائي كه بر شما وارد مي‌گردد، و خداوند از آنچه انجام مي‌دهيد آگاه است.» در روز احد، همه
مهاجران و
انصار به جز سیزده نفر، به میدان جنگ پشت کردند.
۲. «ان الذین تولوا منکم یوم التقی الجمعان انما استزلهم الشیطـن ببعض ما کسبوا ولقد عفا الله عنهم ان الله غفور حلیم؛
كساني كه در روز روبرو شدن دو جمعيت با يكديگر (روز جنگ احد) فرار كردند شيطان آنها را بر اثر پاره اي از گناهاني كه قبلا مرتكب شده بودند به لغزش انداخت و خداوند آنها را بخشيد، خداوند آمرزنده و بردبار است.»
بردباری خداوند در برابر
نافرمانی و
لغزش پیکارگران احد (فرار کردن از میدان کارزار):
«اذ تصعدون ولاتلو ن علی احد والرسول یدعوکم فی اخریکم... ان الذین تولوا منکم یوم التقی الجمعان انما استزلهم الشیطـن ببعض ما کسبوا ولقد عفا الله عنهم ان الله غفور حلیم؛
(به خاطر بياوريد) هنگامي كه از كوه بالا مي‌رفتيد و (جمعي در وسط بيابان پراكنده مي‌شديد و) به عقب ماندگان نگاه نمي‌كرديد، و پيامبر از پشت سر شما را صدا ميزد، سپس اندوهها يكي پس از ديگري به سوي شما روي آورد اين به خاطر آن بود كه ديگر براي از دست رفتن (غنائم جنگي) غمگين نشويد و نه به خاطر مصيبتهائي كه بر شما وارد مي‌گردد، و خداوند از آنچه انجام مي‌دهيد آگاه است. كساني كه در روز روبرو شدن دو جمعيت با يكديگر (روز جنگ احد) فرار كردند شيطان آنها را بر اثر پاره اي از گناهاني كه قبلا مرتكب شده بودند به لغزش انداخت و خداوند آنها را بخشيد، خداوند آمرزنده و بردبار است.»
بنابراین که مقصود از «الذین تولوا» فراریان احد باشد، برداشت قابل استفاده است.
عوامل فرار از غزوه احد عبارتند از:
دنیاطلبی برخی از
مجاهدان احد، سبب گریزشان از صحنه کارزار:
«ولقد صدقکم الله وعده اذ تحسونهم باذنه حتی اذا فشلتم وتنـزعتم فی الامر وعصیتم من بعد مآ اریکم ما تحبون منکم من یرید الدنیا ومنکم من یریدالاخرة ثم صرفکم عنهم لیبتلیکم ولقد عفا عنکم والله ذو فضل علی المؤمنین ان الذین تولوا منکم یوم التقی الجمعان انما استزلهم الشیطـن ببعض ما کسبوا ولقد عفا الله عنهم ان الله غفور حلیم؛
خداوند وعده خود را به شما (درباره پيروزي بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به قتل مي‌رسانديد (و اين پيروزي ادامه داشت) تا اينكه سست شديد و (بر سر رها كردن سنگرها) و در كار خود به نزاع پرداختيد، و بعد از آن كه آنچه را دوست مي‌داشتيد (از غلبه بر دشمن) به شما نشان داد نافرماني كرديد، بعضي از شما خواهان دنيا بودند و بعضي خواهان آخرت، سپس خداوند شما را از آنان منصرف ساخت؛ (و پيروزي شما به شكست انجاميد) تا شما را آزمايش كند و او شما را بخشيد و خداوند نسبت به مؤ منان فضل و بخشش دارد.كساني كه در روز روبرو شدن دو جمعيت با يكديگر (روز جنگ احد) فرار كردند شيطان آنها را بر اثر پاره اي از گناهاني كه قبلا مرتكب شده بودند به لغزش انداخت و خداوند آنها را بخشيد، خداوند آمرزنده و بردبار است.»
دنیاطلبی که مستفاد از جمله «من یرید الدنیا» است می‌تواند مصداق روشن و مورد نظر از جمله «ببعض ما کسبوا» باشد.
گناه کاری فراریان
غزوه احد، زمینه ساز القاپذیری از
شیطان و متزلزل شدن در میدان کارزار:
«ان الذین تولوا منکم یوم التقی الجمعان انما استزلهم الشیطـن ببعض ما کسبوا ولقد عفا الله عنهم ان الله غفور حلیم؛
كساني كه در روز روبرو شدن دو جمعيت با يكديگر (روز جنگ احد) فرار كردند شيطان آنها را بر اثر پاره اي از گناهاني كه قبلا مرتكب شده بودند به لغزش انداخت و خداوند آنها را بخشيد، خداوند آمرزنده و
بردبار است.»
ظاهر آیه این است که پاره‌ای از گناهان که مسلمانان پیش تر مرتکب شده بودند، به شیطان
امکان داد تا آنان را
اغوا کند و به
فرار از
جنگ وادارد.
نفوذ شیطان در برخی از
مؤمنان احد، سبب ترک
جهاد از سوی آنان:
«ان الذین تولوا منکم یوم التقی الجمعان انما استزلهم الشیطـن ببعض ما کسبوا...؛
كساني كه در روز روبرو شدن دو
جمعیت با يكديگر (روز جنگ احد) فرار كردند شيطان آنها را بر اثر پاره اي از گناهاني كه قبلا مرتكب شده بودند به لغزش انداخت ....»
عفو خطاکاران فراری پیکار
احد،
تکلیف الهی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم :
«فبما رحمة من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم...؛
به (بركت) رحمت الهي، در برابر آنها ( مردم) نرم (و
مهربان شدي)! و اگر خشن و
سنگدل بودي، از اطراف تو، پراكنده مي‌شدند. پس آنها را ببخش ....»
به مقتضای ارتباط این
آیه با دیگر آیات نبرد احد، از جمله افراد مورد نظر که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم موظف به گذشت از خطای آنان است، خطاکاران نبرد احد، هستند.
عفو
مسلمانان فراری از جنگ احد،
فضل و
آمرزشی از سوی خداوند در
حق آنان:
«ولقد صدقکم الله وعده اذ تحسونهم باذنه حتی اذا فشلتم وتنـزعتم فی الامر وعصیتم... ثم صرفکم عنهم... و لقد عفا عنکم والله ذو فضل علی المؤمنین ان الذین تولوا منکم یوم التقی الجمعان انما استزلهم الشیطـن ببعض ما کسبوا ولقد عفا الله عنهم ان الله غفور حلیم؛
خداوند وعده خود را به شما (درباره پيروزي بر دشمن در احد) راست گفت، در آن هنگام (در آغاز جنگ احد) دشمنان را به فرمان او به قتل مي‌رسانديد (و اين
پیروزی ادامه داشت) تا اينكه سست شديد و (بر سر رها كردن سنگرها) و در كار خود به
نزاع پرداختيد، و بعد از آن كه آنچه را دوست مي‌داشتيد (از غلبه بر
دشمن) به شما نشان داد نافرماني كرديد ... سپس خداوند شما را از آنان منصرف ساخت؛ (و پيروزي شما به شكست انجاميد) ... و او شما را بخشيد و خداوند نسبت به مؤمنان فضل و بخشش دارد.كساني كه در روز روبرو شدن دو جمعيت با يكديگر (روز جنگ احد) فرار كردند شيطان آنها را بر اثر پاره اي از گناهاني كه قبلا مرتكب شده بودند به لغزش انداخت و خداوند آنها را بخشيد، خداوند آمرزنده و بردبار است.»
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «فرار از غزوه احد».
