غیرَت (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غیرَت (به کسر غین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای
نخوت،
رشک و
حمیّت است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
• غَائِر (به فتح غین) به معنای شخص با غیرت است.
• تَغَایُر (به فتح تاء) به معنای اختلاف و غیرت به همدیگر است.
غیرَت به معنای
نخوت،
رشک و
حمیّت است.
به برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
«غَيْرَةُ الْمَرْأَةِ كُفْرٌ، وَ غْيْرَةُ الرَّجُلِ إيمانٌ.» «غيرت
زن کفر است و غيرت
مرد ایمان.»
محمد عبده در شرح این سخن گفته است غیرت زنان منجر به کفر می‌شود که شوهر خود را از گرفتن زن دیگر که
خدا حلال کرده مانع می‌شود ولی غیرت مرد ایمان است و آن این‌که به زن خود اکتفا کرده و
زنا نکند.
و نیز فرموده:
«قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ ... وَ عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَيْرَتِهِ.» «ارزش و مقام هركس به اندازه
همّت اوست... و
عفّت هركس به اندازه غيرت اوست.»
و نیز فرموده:
«ما زَنَى غَيورٌ قَطُّ.» «انسان غيرتمند هرگز زنا نمى‌كند.»
غائِر به معنای شخص با غیرت است.
چنانکه فرموده:
«أَيْنَ الْمانِعُ لِلذِّمارِ، وَ الْغائِرُ عِنْدَ نُزولِ الْحَقائِقِ مِنْ أَهْلِ الحِفاظِ.» «کجاست آزادمردی که به حمایت خویش برخیزد و غیرتمندی هنگام آمدن گرفتاری‌ها بستیزد.»
تَغَایُر به معنای اختلاف و غیرت به همدیگر است.
مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غیرت»، ج۲، ص۷۹۷.
