• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

غیبة (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: غیبت (ابهام زدایی).
مقالات مرتبط: غیبت (اخلاق)، عناوین قاموس قرآن (جلد ۵).

غيبة (به کسر غین و سکون یاء) یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای بدگوئى در پشت سر ديگرى است.


غيبة:
[۱] قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۳۷.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۱۷.    
[۳] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۶.    
[۴] مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۷، ص۲۸۹.    
بدگوئى در پشت سر ديگرى است.
آنچه در غياب شخص بدگوئى می‌شود، اگر در او باشد، آن غیبت است، و اگر در وى نباشد بهتان ناميده می‌شود،
[۵] طبرسی، مجمع البیان، ج۹، ص۲۰۵.    
[۶] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۱۹۳.    
و اگر رو برو گفته شود آنرا شتم (فحش) گويند.
[۷] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۹۸.    

كلمه غيبت، اسم است، به معنى اِغْتياب و بدگوئى.
[۸] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۱، ص۱۹۶.    


امام‌ خمینی غیبت را از لحاظ اصطلاحی آگاهی دادن و سخن گفتن از کسی در غیاب او، به چیزی که خوشایند او نیست و در نظر عرف نقصان و عیب است می‌داند.
[۹] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۰۱-۳۰۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
به‌ نظر ایشان هیچ ‌یک از تعریف‌های ذکر شده در کلام اهل لغت، معنای لغوی غیبت نیست، بلکه در این تعریف‌ها قیدهایی به‌کاررفته که سبب آمیختن معنای اصطلاحی با لغوی شده‌ است.
[۱۰] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۰۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    

امام‌ خمینی با دو رویکرد اخلاقی و فقهی درباره مسئله غیبت بحث کرده‌ است و با استناد به آیات و روایات و بررسی اقوال علما به تحلیل و بررسی غیبت و احکام آن پرداخته است. ایشان درباره ماهیت غیب قائل است، روایات وارده درباره غیبت عمومیت دارند و مخصوص زبان نیستند؛ اگرچه غیبت بیشتر با زبان واقع می‌شود. همچنین ایشان کراهت شخص غیبت شده را در مفهوم و ماهیت غیبت دخیل نمی‌داند.
[۱۱] خمینی، روح‌الله، المکاسب المحرمه، ج۱، ص۳۹۰-۳۹۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
[۱۲] خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۰۱-۳۰۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    

امام خمینی با تمسک به ظهور اکثر ادله غیبت، قصد عیب‌جویی را در مفهوم غیبت دخیل می‌داند
[۱۳] خمینی، روح‌الله، المکاسب المحرمه، ج۱، ص۴۰۲-۴۰۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
و بر این باور است که ذکر نقص دیگری، بدون قصد عیب‌جویی و از روی ترحم، معصیت نیست، مگر اینکه فرد رضایت به اظهار آنچه از او پنهان است نداشته باشد یا خود عمل از اموری باشد که ذکر و اشاعه آن شرعاً حرام است؛ همانند گناهان که حتی مرتکبشان نیز نباید آنها را اظهار کند؛ زیرا اظهار گناه، اشاعه فحشا و حرام است. در حقیقت ذکر یا اشاعه این‌گونه امور درصورتی‌که قصد عیب‌جویی در کار نباشد، اگرچه حرام است، حرمت آن به ‌سبب غیبت بودن آن نیست؛ زیرا از موضوع غیبت خارج است. به باور ایشان میزان و ملاک در عیب، پوشیدگی و معروفیت نزد مردم است و اگر عیبی نزد مردم پوشیده باشد، ظاهر کردن آن یا گفتن به دیگران جایز نیست.
[۱۴] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۷، ص۵۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.


(وَ لا يَغْتَبْ‌ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً)
[۱۵] حجرات/سوره۴۹، آیه۱۲.    
«بعضى از شما از بعضى بدگوئى و غیبت نكند، آيا يكى از شما خوش دارد گوشت مرده برادرش را بخورد».
(ببینید: لحم (مفردات‌قرآن))


۱. ↑ قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۳۷.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۱۷.    
۳. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۳۵-۱۳۶.    
۴. ↑ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۷، ص۲۸۹.    
۵. ↑ طبرسی، مجمع البیان، ج۹، ص۲۰۵.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۲، ص۱۹۳.    
۷. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۹۸.    
۸. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۱، ص۱۹۶.    
۹. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۰۱-۳۰۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۰. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۰۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۱. ↑ خمینی، روح‌الله، المکاسب المحرمه، ج۱، ص۳۹۰-۳۹۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۲. ↑ خمینی، روح‌الله، شرح چهل حدیث، ص۳۰۱-۳۰۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۳. ↑ خمینی، روح‌الله، المکاسب المحرمه، ج۱، ص۴۰۲-۴۰۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۴. ↑ خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۷، ص۵۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۱۵. ↑ حجرات/سوره۴۹، آیه۱۲.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "غیبة"، ج۵، ص۱۳۷.    
• دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.


رده‌های این صفحه : اصطلاحات قرآنی | دیدگاه های اخلاقی امام خمینی | مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان قرآن
جعبه ابزار