غَیْر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَيْر (به فتح غین و سکون یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
تبدیل و
تحویل است.
مشتقات
غَيْر که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
لا يُغَيِّرُ (به ضم یاء و فتح غین) به معنای تغيير نمى‌دهد،
مُغَيِّراً (به ضم میم و فتح غین) به معنای تغيير نمى‌دهد،
يُغَيِّرُوا (به ضم یاء و فتح غین) تغيير دهند،
غَيْرُهُ (به فتح غین و سکون یاء) به معنای سواى است.
غَيْر تغيير به معنى تبديل و تحويل است.
به مواردی از
غَيْر که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ) (و
خداوند سرنوشت هيچ قومى و ملّتى را تغيير نمى‌دهد مگر آن‌كه آنان آنچه را در وجود خودشان است تغيير دهند.)
تقدير آيه چنين است:
«ما بِقَوْمٍ مِنَ النِّعْمَةِ- ما بِأَنْفُسِهِمْ مِنَ الطَّاعَةِ وَ الْعَدْلِ»يعنى: «خدا نعمتى را كه براى قومى است به
نقمت تبديل نمی‌كند تا آن‌ها آنچه براى خود از
عدل و
طاعت دارند تغيير بدهند.»
(اين، به خاطر آن است كه خداوند، هيچ نعمتى را كه به گروهى داده، تغيير نمى‌دهد؛ مگر آن كه آن‌ها خودشان را تغيير دهند.)
در «حسن» گذشت كه اعمال ناشايست سبب نقمت خداوندى است،
(وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ) (هر مصيبتى به شما رسد به خاطر اعمالى است كه انجام داده‌ايد، و بسيارى را نيز
عفو مى‌كند.)
يعنى: «او در
احتجاج فصيح نيست.»
كه تقدير «لا مبين» است.
كلمه غير گاهى به معنى «لا» و نفىِ صرف آيد، كه در آن اثبات نيست. مثل این آیه فوق.
(هَلْ مِنْ خالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ) (آيا آفريننده‌اى جز خدا هست كه شما را از
آسمان و
زمین روزی دهد؟!)
به معناى
«الّا اللّه» است. گاهى غیر براى اثبات است، به معنى «الّا»، مثل این آیه فوق.
«غير»، دائم الاضافه است، در معنى و گاهى در صورت معلوم بودن معنى، در لفظ، مقطوع الاضافه آيد و آن به واسطه اضافه،
معرفه نمی‌شود، كه توغّل در
ابهام دارد.
از
اقرب الموارد فهميده می‌شود، اصل آن به معنى «سِوَى» است،
«سواى او براى شما معبودى نيست.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «غیر»، ج۵، ص۱۳۸.
