• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

غَمْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





غَمْر (به فتح غین) از واژگان نهج البلاغه به معنای پوشاندن و در زیر گرفتن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: غامِرات (به کسر میم) به معنای دریاهای ژرف و پرآب و غَمَرات مَوت (به فتح غین و میم) به معنای شدائد مرگ است که شخص را احاطه می‌کند. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مرگ و ضلالت اصحاب بعد از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) و ... از این واژه استفاده نموده است.



غَمْربه معنای پوشاندن و در زیر گرفتن آمده است. «غَمَرَهُ‌ الماءُ غَمْراً: علاهُ‌ و غطَّاهُ‌» و به غفلت و جهالتی گفته می‌شود که انسان احاطه کند. غَمَرات مَوت شدائد آن است که شخص را احاطه کند و غامِرات به معنای دریاهای ژرف و پرآب است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره ضلالت اصحاب بعد از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) فرموده است: «حَتَّى إِذَا قَبَضَ اللهُ رَسُولَهُ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم)، رَجَعَ قَوْمٌ عَلَى الاَْعْقَابَ ... مَعَادِنُ كُلِّ خَطِيئَة، وَأَبْوَابُ كُلِّ ضَارِب فِي غَمْرَة» «چون خدا رسولش را برد قومی از اصحاب به عقب برگشتند، معدن‌های هر گناه و درهای هر راه رونده در ضلالت شدند.» (شرح‌های خطبه: )
درباره مرگ فرموده است: «فَيُوشِكُ أَنْ تَغْشَاكُمْ ... وَحَنَادِسُ غَمَرَاتِهِ وَغَوَاشِي سَكَرَاتِهِ» «نزدیک است که شما را احاطه کند ظلمت‌های شدائد مرگ و احاطه کننده‌های سکراتش.» (شرح‌های خطبه: )
در حکمت ۴۰۳ فرموده است:«مَنْ صَبَرَ صَبْرَ الاَْحْرَارِ، وَإِلاَّ سَلاَ سُلُوَّ الاَْغْمَارِ.» «يا شكيبايى آزادگان داشته باش وگرنه همچون جاهلان بى‌خبر خود را به فراموشى زن.» (شرح های حکمت:) اغمار جمع غمر به ضم و فتح و کسر اول به معنی جاهل است، معنای آن در «سلو» گذشت.
در خطبه ۱۹۸ فرموده است: «يَعْلَمُ عَجِيجَ الْوُحُوشِ فِي الْفَلَوَاتِ... وَاخْتِلاَفَ النِّينَانِ فِي الْبِحَارِ الْغَامِرَاتِ» «یعنی می‌داند زوزه‌های وحوش را در بیابان‌ها و آمد و شد ماهیان را در دریاهای ژرف و پرآب.» (شرح‌های خطبه: ) غامرات دریاهای ژرف و پرآب.
درباره اهل‌بیت (علیهم‌السلام) فرموده است: «اللَّهُمَّ بَلَى! لاَ تَخْلُو الاَْرْضُ مِنْ قَائِم لله بِحُجَّة، إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً، أوْ خَائِفاً مَغْمُوراً، لِئَلاَّ تَبْطُلَ حُجَجُ اللهِ وَبَيِّنَاتُهُ. وَكَمْ ذَا وَأَيْنَ أُولئِكَ؟ أُولئِكَ - وَاللَّهِ - الاَْقَلُّونَ عَدَداً، وَالاَْعْظَمُونَ قَدْراً، يَحْفَظُ اللهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَبَيِّنَاتِهِ، حَتَّى يُودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ، وَيَزْرَعُوهَا فِي قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ» یعنی «بلی زمین از حجت خدا خالی نمی‌شود یا درمیان مردم ظاهر و آشکار است و یا مکتوم و خائف، تا دلائل آشکار خدا، باطل و بی‌اثر نشود، آن حجتها قسم به خدا از نظر عدد کمند ولی نزد خدا دارای بزرگترین مقامند خداوند به وسیله آنها دلائل آشکار خودش را حفظ می‌کند، تا آنها دلائل خدا را در امثال خود ودیعه گذارند و در قلوب کسانی مانند خود بکارند.» (شرح‌های حکمت: ) رجوع شود به اصول کافی کتاب الحجة و در آنجا روایاتی هست که اگر در دنیا دو نفر باقی بمانند یکی حجت خواهد بود.


موارد زیادی از این ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۸۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۴۲۸.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۶۴.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۲۱، خطبه ۱۵۰.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۴۹، خطبه ۱۴۶.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۹، خطبه ۱۵۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۹.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۹۶.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۷۳۶.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۴۶.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۳۳.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۶۴، خطبه ۲۲۹.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۵۱، خطبه ۲۲۵.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۵۲، خطبه ۲۳۰.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۵۱.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۸۶.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۹۳.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۸، ص۴۹۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۴۱۸.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۵.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ج۱، ص۸۷۹، حکمت ۴۰۳.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۵۱، حکمت ۴۱۳.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۴۸، حکمت ۴۱۳.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۹.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۸.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۴۸.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۳۴۱.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۹۱.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۴۲.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، خطبه ۱۹۸.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۸، خطبه ۱۹۳.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۱۲، خطبه ۱۹۸.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۸۵.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۵.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۰۹.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۶۷۲.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۲، ص۲۷۲.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۸۸.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۱، حکمت ۱۳۹.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۸، حکمت ۱۴۷.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۷، حکمت ۱۴۷.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۳۳.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۵.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۰.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۰۶.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۲۳.    
۴۸. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۵۲.    
۴۹. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۷۸-۱۸۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «غمر»، ج۲، ص۷۸۹.    






جعبه ابزار