غضب خدا (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَضَب خدا (به فتح غین و ضاد) تعبیری است که در
قرآن نیامده اما
مفسرین طبق
آیات و
روایات،
غضب خدا را همان
انتقام،
بلا و
عذاب تفسیر کرده‌اند که در اثر بدکاری در
دنیا و
آخرت بر شخص وارد می‌شود.
غَضَب حالتی است که در اثر عوامل مخصوصی به انسان عارض می‌شود و آن توام با تاثّر و تغییر حالت است.
غَضَب خدا یعنی چه:
(وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبی فَقَدْ هَوی) (هركس غضبم بر او وارد شود، هلاك خواهد شد.)
غضب حالتی است که در اثر عوامل مخصوصی به انسان عارض می‌شود و آن توام با تاثّر و تغییر حالت است. می‌دانیم که ذات باری تعالی ثابت و نامتغیّر است در این صورت مراد از غضب خدا که در بسیاری از آیات آمده چیست؟
تدیّر در آیه گذشته و در صدر آن
(وَ لا تَطْغَوْا فیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبی) مخصوصا به قرینه «
حلول» نشان می‌دهد که غضب خدا همان انتقام و بلا و عذاب است که در اثر بدکاری در دنیا و آخرت بر شخص وارد می‌شود.
محقّقین گویند: چون غضب در خدا به کار رود مراد از آن فقط انتقام است. در
کافی ج۱ ص۱۱۰ باب
«الارادة انّها من صفات الفعل...» نقل شده که راوی گوید: در مجلس
امام باقر (علیه‌السّلام) بودم
عمرو بن عبید وارد شد و گفت: فدایت گردم خدا فرماید:
(وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوی) آن غضب چیست؟ امام فرمود:
«هُوَ الْعِقَابُ یَا عَمْرُو اِنَّهُ مَنْ زَعَمَ اَنَّ اللَّهَ قَدْ زَالَ مِنْ شَیْ‌ءٍ اِلَی شَیْ‌ءٍ فَقَدْ وَصَفَهُ صِفَةَ مَخْلُوقٍ وَ اِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَا یَسْتَفِزُّهُ شَیْ‌ءٌ فَیُغَیِّرَهُ.» یعنی: «غضب خدا عقاب او است ای عمرو هر که پندارد خدا از حالی بحالی در می‌آید او را با صفت مخلوق وصف کرده خدا را چیزی تحریک نمی‌کند تا او را تغییر دهد.»
و در ضمن روایت دیگر همان باب
امام صادق (علیه‌السّلام) در جواب زندیقی فرمود: ...
«فَرِضَاهُ ثَوَابُهُ وَ سَخَطُهُ عِقَابُهُ مِنْ غَیْرِ شَیْ‌ءٍ یَتَدَاخَلُهُ فَیُهَیِّجَهُ وَ یَنْقُلَهُ مِنْ حَالٍ اِلَی حَالٍ...» «رضای خدا ثواب خدا و
سخط خدا انتقام خداست بی‌آنکه چیزی در خدا تاثیر کرده و او را از حالی به حالی در آورد.»
این دو روایت با چند روایت دیگر در همین مضمون در
توحید صدوق علیه الرحمة باب ۲۶
نقل شده ولی در روایت دوم به جای زندیق «رجلا» نقل شده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حفر»، ج۵، ص۱۰۳-۱۰۴.
