• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عکس نقیض سالبه کلیه دائمه مطلقه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



عکس نقیض سالبه کلیه دائمه مطلقه، به‌معنای جابجایی موضوع و محمول قضیه سالبه کلیه دائمه مطلقه همراه با تبدیل محمول یا هر دو طرف، به نقیض خود است.



عدم عکس نقیض برای دو قضیه از موجهات سالبه کلیه، یعنی: وقتیه مطلقه و منتشره مطلقه مورد اتفاق است. همچنان که وجود عکس نقیض برای شش قضیه: مشروطه خاصه؛ عرفیه خاصه؛ وقتیه؛ منتشره؛ وجودیه لادائمه و وجودیه لاضروریه نیز مورد اتفاق است.
[۱] فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۰۵-۱۰۶.



نسبت به انعکاس یا عدم انعکاس ممکنه عامه و ممکنه خاصه اختلاف مبنایی وجود دارد. اما نسبت به قضایای حملیه باقیمانده و همچنین نسبت به قضایای شرطیه، بعضی قائل به انعکاس، و بعضی دیگر معتقد به عدم انعکاس هستند و هر یک از دو طرف، دلایل و مثال‌هایی برای اثبات نظر خود یا نفی نظر مخالف اقامه کرده‌اند. به دلیل همین اختلاف، عده‌ای دیگر از منطق‌دانان تنها به ذکر عکس نقیض برای شش قضیه بسنده کرده‌اند: مشروطه خاصه؛ عرفیه خاصه؛ وقتیه؛ منتشره؛ وجودیه لادائمه و وجودیه لاضروریه و نسبت به وجود عکس نقیض برای سایر قضایا، به دلیل تام نبودن دلایل هر یک از موافقان و مخالفان، توقف کرده‌اند.
[۲] قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۳۶-۱۳۷.
[۳] تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۸۲-۸۴.



بنا بر قول موافقان، چهار قضیه سالبه (اعم از کلیه و جزئیه) دارای عکس نقیض مشترک هستند. این قضایا عبارتند از: دائمه مطلقه؛ ضروریه مطلقه؛ عرفیه عامه و مشروطه عامه. عکس نقیض این قضایا، حینیه مطلقه است؛ به صورت سالبه جزئیه (در عکس نقیض موافق) یا موجبه جزئیه (در عکس نقیض مخالف).
۱. مثال دائمه مطلقه: "لاشئَ من الانسان بحَجَرٍ بالدوام". عکس نقیض موافق: "لیس بعض اللاحَجَر بلاانسان حین هو لاحَجَرٌ بالفعل". عکس نقیض مخالف: "بعض اللاحَجَر انسانٌ حین هو لاحَجَرٌ بالفعل".
۲. مثال ضروریه مطلقه: "لاشئَ من الانسان بحَجَرٍ بالضرورة". عکس نقیض موافق: "لیس بعض اللاحَجَر بلاانسان حین هو لاحَجَرٌ بالفعل". عکس نقیض مخالف: "بعض اللاحَجَر انسانٌ حین هو لاحَجَرٌ بالفعل".
۳. مثال عرفیه عامه: "لاشئَ من الکاتب بساکن الاصابع بالدوام مادام کاتباً". عکس نقیض موافق: "لیس بعضُ غیرِ ساکن الاصابع غیرُ کاتبٍ حین هو غیرُ ساکن الاصابع بالفعل". عکس نقیض مخالف: "بعضُ غیرِ ساکن الاصابع کاتبٌ حین هو غیرُ ساکن الاصابع بالفعل".
۴. مثال مشروطه عامه: "لاشئَ من الکاتب بساکن الاصابع بالضرورة مادام کاتباً". عکس نقیض موافق: "لیس بعضُ غیرِ ساکن الاصابع غیرُ کاتبٍ حین هو غیرُ ساکن الاصابع بالفعل". عکس نقیض مخالف: "بعضُ غیرِ ساکن الاصابع کاتبٌ حین هو غیرُ ساکن الاصابع بالفعل".
[۵] قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار، ص۱۹۹.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال‌ المیزان.
• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.    
• قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه.
• قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار.
مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه.    


۱. فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال ‌المیزان، ص۱۰۵-۱۰۶.
۲. قطب‌الدین رازی، محمد بن‌ محمد، تحریر القواعد المنطقیه فی شرح رسالة الشمسیه، ص۱۳۶-۱۳۷.
۳. تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۸۲-۸۴.
۴. علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۹۴-۹۵.    
۵. قطب‌الدین رازی، محمد بن محمد، شرح المطالع یا لوامع الاسرارفی شرح مطالع الانوار، ص۱۹۹.
۶. مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه، ص۳۸۸-۳۹۰.    



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عکس نقیض سالبه کلیه دائمه مطلقه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۸.    



جعبه ابزار