عُتْبیٰ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عُتْبی (به ضم عین و سکون تاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای رضایت است. الفاظ دیگر این مادّه از قبیل
عتب و
عتاب و
عتبه معانی دیگری دارد که در
قرآن مجید نیامده است.
عُتْبی به معنای رضایت است. در
مجمع البیان ذیل
آیه ۲۴ فصّلت فرموده:
عتبی به معنی رضا و
استعتاب به معنی استرضا و اعتاب به معنی راضی کردن است. اصل اعتاب در نزد
عرب اصلاح کردن پوست است و بطور استعاره در طلب عاطفه و اعاده الفت بکار رفته است.
در
قاموس المحیط و
اقرب الموارد عتبی را رضایت گفته و کلام
جوهری نیز چنین است.
در اقرب الموارد آمده: «
استعتبته فاعتبنی» از او رضایت خواستم از من راضی شد.
الفاظ دیگر این مادّه از قبیل
عتب و
عتاب و
عتبه معانی دیگری دارد که در قرآن مجید نیامده است.
(وَ اِنْ یَسْتَعْتِبُوا فَما هُمْ مِنَ الْمُعْتَبِینَ) یعنی «اگر رضایت جویند که
خداوند از آنها راضی شود به رضایت جواب داده نشوند.»
یعنی قولشان در استرضا مقبول نشود.
(ثُمَّ لا یُؤْذَنُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا وَ لا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ) «به
کافران اجازه سخن گفتن داده نشود و نه از آنها استرضاء خواسته شود که از خدا رضایت جویند.»
در مجمع البیان فرموده: یعنی از آنها خواسته نشود که با کفّ از معاصی خدا را از خویش راضی کنند.
در
نهج البلاغه نامه اول درباره
عثمان فرموده:
«اکثر استعتابه وَ اقل عِتَابَهُ.» «من بیشتر رضایت او را می‌جستم و کم ملامتش می‌کردم.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عتبی»، ج۴، ص۲۸۸-۲۸۹.
