• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَوْد (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: عود (ابهام‌زدایی).


عَوْد (به فتح عین و سکون واو) از واژگان قرآن کریم به معنای رجوع و برگشتن است.
مشتقات عَوْد که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
عادَ (به فتح دال) به معنای باز گردد،
عُدْتُمْ‌ (به ضم عین و سکون واو) به معنای باز گرديد،
عُدْنا (به ضم عین و سکون واو) به معنای باز گرديم،
نُعِيدُكُمْ‌ (به ضم عین و واو) به معنای بر می‌گردانيم‌تان
مَعاد (به فتح میم) به معنای مکه،
عِيداً (به کسر عین) به معنای هر حالتى است كه پى‌درپى به انسان رجوع می‌كند.


عَوْد به معنای رجوع و برگشتن است.
راغب آن‌را باز گشتن بعد از انصراف می‌داند.
آیات قرآن مؤيّد اوست زيرا محل استعمال آن در قرآن نوعا در بازگشت به شى‌ء اول است.
قاموس و اقرب نيز معناى اولى آن‌را رجوع مطلق گفته‌اند.
اِعادَه به معنای برگرداندن است.
مَعاد مصدر ميمى، اسم زمان و مکان است.
عِيد را از آن عِيد گويند كه هر سال عَوْد می‌كند و تكرار می‌شود، و گفته‌اند هر حالتى است كه پى‌درپى به انسان رجوع می‌كند.
ابن اعرابی گفته علت اين تسمیه آن است كه در هر سال با فرح جديد عود می‌كند.
اصل آن عِوْد است بر وزن حِبْر، واو به ياء قلب شده است.


به مواردی از عَوْد که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - عادَ (آیه ۹۵ سوره مائده)

(وَ مَنْ‌ عادَ فَيَنْتَقِمُ اللَّهُ مِنْهُ‌)
«هر كه باز گردد خدا از وى انتقام می‌كشد.»


۲.۲ - عُدْتُمْ‌ (آیه ۸ سوره اسراء)

(وَ إِنْ‌ عُدْتُمْ‌ عُدْنا)
«اگر با فساد باز گرديد به انتقام باز گرديم.»
در مجمع ذيل آيه ۹۵ مائده فرموده: عَوْد به معنى رجوع است، عیادت مريض برگشتن به سوى اوست براى استفسار حال، تركه‌هاى سبز را عُود گويند كه پس از بريدن دوباره عَوْد می‌كنند و می‌رويند.


۲.۳ - نُعِيدُكُمْ‌ (آیه ۵۵ سوره طه)

(مِنْها خَلَقْناكُمْ وَ فِيها نُعِيدُكُمْ‌ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْرى‌)
«از زمين خلقتان كرديم، در آن بر می‌گردانيم‌تان و از آن بار ديگر شما را بيرون می‌آوريم.»


۲.۴ - مَعاد (آیه ۸۵ سوره قصص)

(إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى‌ مَعادٍ ...)
يعنى: «آن‌كه قرآن را بر تو فرض كرده كه بخوانى و تبليغ كنى حتما تو را به شهر خويش باز خواهد گرداند.»
در این آیه اسم مکان و مراد از آن چنان‌كه گفته‌اند مکّه است. (رجوع شود به «ردد»)


۲.۵ - عِيداً (آیه ۱۱۴ سوره مائده)

(تَكُونُ لَنا عِيداً لِأَوَّلِنا وَ آخِرِنا)
(...تا عيدى براى اوّل و آخر ما، و نشانه‌اى از تو باشد...)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۶۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۳، ص۱۱۰.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۳.    
۵. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۳۱۸.    
۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۶۷۰.    
۷. مائده/سوره۵، آیه۹۵.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۰۷.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۴۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۱۸۲.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۷۹.    
۱۲. اسراء/سوره۱۷، آیه۸.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۵۶.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۴۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۹۲.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۱۶.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۲۰۵.    
۱۸. طه/سوره۲۰، آیه۵۵.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۳۹.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۷۲.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۳۷.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۳.    
۲۳. قصص/سوره۲۸، آیه۸۵.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۲۸.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۸۶.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۴۴.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۲۰.    
۲۸. مائده/سوره۵، آیه۱۱۴.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۷.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۳۳۹.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۲۳۵.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۲۳۷.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۴۰۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عود»، ج۵، ص۶۶.    






جعبه ابزار