• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَلیٰ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: علی (ابهام‌زدایی).


عَلیٰ (به فتح عین و لام) یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم که حرف جرّ است و در معانی مختلفی به کار رفته است، از آن جمله: استعلاء خواه حقيقى باشد، و خواه معنوى، و همچنین ظرفيت، و بمعنى ملازمت و مواظبت، و نيز معنى عهده و مسؤليت، و همچنین بمعنى ضرر است.



عَلیٰ: حرف جرّ است، اهل لغت براى آن ۹ معنى گفته‌اند از جمله:

۱.۱ - استعلا

استعلاء خواه حقيقى باشد، مثل‌: (وَ عَلَى‌ الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ‌) (و بر آنها و بر كشتي‌ها سوار مى‌شويد.) و خواه معنوى، مثل‌: (تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ‌ عَلى‌ بَعْضٍ‌). (ما بعضى از آن پيامبران را بر بعضى ديگر برترى بخشيديم)

۱.۲ - ظرفيت

و همچنین ظرفیت، مثل‌: (وَ دَخَلَ الْمَدِينَةَ عَلى‌ حِينِ غَفْلَةٍ مِنْ‌ أَهْلِها). (او به هنگامى كه اهل شهر در غفلت بودند وارد شهر شد)

۱.۳ - ملازمت و مواظبت

بايد دانست كه آن گاهى بمعنى ملازمت و مواظبت است، مثل‌: (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ‌ أَنْفُسَكُمْ‌) «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! مراقب خود باشيد. (يعنى «الزموا انفسكم»، مواظب خودتان باشيد.)»

۱.۴ - عهده و مسؤليت

و نيز معنى عهده و مسؤلیت ميدهد، مثل‌: (فَإِنَّما عَلَيْهِ‌ ما حُمِّلَ وَ عَلَيْكُمْ‌ ما حُمِّلْتُمْ‌) (پيامبر مسئول تكاليف خويش است و شما مسئول تكاليف خود)

۱.۵ - ضرر

همچنین بمعنى ضرر كه گويند: اين بر عليه توست نه بر له تو.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۴۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۸۴.    
۳. طریحی نجفی، مجمع البحرین، ج۱، ص۳۰۵.    
۴. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۲.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۲.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۳.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۹.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۶۵.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۱۶۱.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۵۳.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۲.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۰۹.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۴۶۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۲۲.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۱۰۱.    
۱۶. قصص/سوره۲۸، آیه۱۵.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۲.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۱۷.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۲۱.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۸۱.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۷۰.    
۲۲. مائده/سوره۵، آیه۱۰۵.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۲.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۶، ص۱۶۲.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۶، ص۲۳۸.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۹۲.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۲۰۸.    
۲۸. نور/سوره۲۴، آیه۵۴.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲۲.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۵۰.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۰۸.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۳۸.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۶۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عَلَی"، ج۵، ص۴۰.    






جعبه ابزار