عَقَّدْتُمْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَقَّدْتُمْ:
(وَ لکِنْ یُؤاخِذُکُمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْاَیْمانَ) عَقَّدْتُمْ: کلمه
«عقد» در اصل به معنی جمع کردن اطراف یک چیز محکم است و به همین جهت گره زدن دو سر طناب را
«عقد» می‌گویند و گاهی به همین مناسبت در امور معنوی نیز به کار می‌رود و هرگونه
پیمان محکمی را عقد نیز می‌گویند.
در بخشی از
آیه مورد بحث از سوگندهایی یاد می‌کند که از روی
اراده و تصمیم و به طور جدّی یاد می‌شود، می‌گوید:
«خداوند شما را در برابر چنین سوگندهایی که گره آن را محکم کرده‌اید مؤاخذه می‌کند و شما را موظف به عمل کردن به آن می‌سازد»
(وَ لکِنْ یُؤاخِذُکُمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْاَیْمانَ) در این آیه، منظور از عقد ایمان (بستن سوگندها) همان تصمیم جدّی بر کاری است که بر طبق
سوگند انجام می‌گیرد، البته جدّی بودن سوگند به تنهایی برای صحت آن کافی نیست، بلکه باید محتوای سوگند لااقل یک امر
مباح بوده باشد و باید دانست که سوگند جز به نام
خدا معتبر نیست.
به موردی از کاربرد
عَقَّدْتُمْ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(لا یؤاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فی اَیْمانِکُمْ وَ لَکِن یؤَاخِذُکُم بِما عَقَّدتُّمُ الاَیْمانَ فَکَفَّارَتُهُ اِطْعامُ عَشَرَةِ مَساکینَ مِنْ اَوْسَطِ ما تُطْعِمونَ اَهْلیکُمْ اَوْ کِسْوَتُهُمْ اَوْ تَحْریرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصیامُ ثَلاَثَةِ اَیّامٍ ذَلِکَ کَفّارَةُ اَیْمانِکُمْ اِذا حَلَفْتُمْ وَ احْفَظواْ اَیْمانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرونَ) (خداوند شما را به خاطر سوگندهایی که بدون توجه یاد می‌کنید
مؤاخذه نمی‌کند؛ ولی در برابر سوگندهایی که از روی اراده محکم کرده‌اید، مؤاخذه می‌نماید. کفّاره این گونه سوگندها،
اطعام ده نفر مستمند، از غذاهایی است که غالباً به
خانواده خود می‌دهید؛ یا لباس پوشاندن بر آن ده نفر و یا آزاد کردن یک
برده و هر کس که نمی‌تواند، باید سه روز روزه بگیرد؛ این،
کفّاره سوگندهای شماست به هنگامی که سوگند یاد می‌کنید و مخالفت می‌نمایید و سوگندهای خود را
حفظ کنید و نشکنید. خداوند آیات خود را این چنین برای شما بیان می‌کند، شاید
شکر به جا آورید.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
عقدتم را اگر با تشدید قاف بخوانیم از تعقید و به معنای
مبالغه در عقد و گره زدن است و لیکن عقدتم به
تخفیف هم قرائت شده،
(فی اَیْمانِکُمْ) متعلق است به جمله
(لا یؤاخِذُکُمُ) یا به جمله باللغو البته دومی به صحت نزدیک‌تر است و تقابلی که بین دو جمله
(بِاللَّغْوِ فی اَیْمانِکُمْ) و جمله
(بِما عَقَّدْتُمُ الْاَیْمانَ) هست می‌رساند که مراد از
لغو در سوگندها، سوگندهای بیهوده‌ای است که غرض از آن‌ها عقد و پیمان و معاهده‌ای نباشد و صرفا از روی
عادت یا سبب دیگری بر زبان جاری شود و سوگند لغو عبارت است از همان گفتن نه و اللَّه و آری و اللَّه، که مخصوصا در معامله‌ها و خرید و فروش‌ها بیش‌تر بر زبان جریان می‌یابد و اما سوگندهایی که به منظور عقد و التزام به عملی و یا به ترک آن بر زبان جاری می‌شود مثلا گفته می‌شود و اللَّه فلان عمل نیک را انجام می‌دهم و یا و اللَّه فلان عمل زشت را
ترک می‌کنم، سوگند لغو نیستند.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «عَقَّدْتُمْ»، ج۳، ص۲۰۷-۲۰۸.
