عَصْر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

عَصْر (به فتح عین و سکون صاد) از واژگان قرآن کریم به معنای فشردن، روزگار و آخر روز است.
مشتقات عَصْر که در آیات قرآن آمده عبارتند از:

---

عَصْر به معنای فشردن، روزگار و آخر روز است.
«عَصَرَ الْعِنَبَ: اسْتَخْرَجَ ماءَهُ»

---

به مواردی از عَصْر که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - أَعْصِرُ (آیه ۳۶ سوره یوسف)

(قالَ أَحَدُهُما إِنِّي أَرانِي‌ أَعْصِرُ خَمْراً)
«يكى از آن دو گفت من خودم را در خواب مى‌بينم كه انگور می‌فشارم.»

۲.۲ - يَعْصِرُونَ‌ (آیه ۴۹ سوره یوسف)

(ثُمَّ يَأْتِي مِنْ بَعْدِ ذلِكَ عامٌ فِيهِ يُغاثُ النَّاسُ وَ فِيهِ‌ يَعْصِرُونَ‌)
«پس از آن سالى می‌آيد كه در آن مردم باران داده می‌شوند و می‌فشارند.»

۲.۳ - إِعْصارٌ (آیه ۲۶۶ سوره بقره)

(أَ يَوَدُّ أَحَدُكُمْ أَنْ تَكُونَ لَهُ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَ أَعْنابٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ... فَأَصابَها إِعْصارٌ فِيهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ‌)
(آیا کسی از شما دوست دارد که باغی از درختان خرما و انگور داشته باشد که از پای درختان آن، نهرها بگذرد... که در آن آتش سوزانی است، به آن برخورد کند و شعله‌ور گردد و بسوزد؟!.)

۲.۴ - الْمُعْصِراتِ‌ (آیه ۱۴ سوره نبأ)

(وَ أَنْزَلْنا مِنَ‌ الْمُعْصِراتِ‌ ماءً ثَجَّاجاً)
(و از ابرهاى باران‌زا آبى فراوان نازل كرديم.)

۲.۵ - الْعَصْرِ (آیه ۱ سوره عصر)

(وَ الْعَصْرِ. إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ. إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ...)
(به عصر سوگند، که انسان‌ها همه در زیانند.)

---

به نظر نگارنده «مِنَ» در معنى اصلى خود می‌باشد و «معصرات» وصف ابرهاست و ابرها يكديگر را می‌فشارند و توليد باران می‌كنند. آقاى مهندس بازرگان در كتاب باد و باران در قرآن علل علمى آن‌ را چنين بيان می‌كند: در ترمودینامیک و فیزیک نشان داده شد كه اشباع و تقطیر بخار آب به نسبت به سایر بخارها يک وضع استثنایى داشته انبساط آدياباتيک آن كه عادتا بايد سبب تبخير گردد موجب تقطير می‌شود. انبساط آدياباتيک ... بنا به معادله اصل اول ترموديناميک ... از خود ايجاد حرارت مى‌نمايد ... اين ايجاد حرارت با عمل تقطير ... انجام می‌پذيرد.

---