• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَصْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عَصْر (به فتح عین و سکون صاد) از واژگان نهج البلاغه به معنای فشردن و نیز وقت عصر است. حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه به‌ قثم بن عباس فرماندار مکّه و ... از این واژه استفاده نموده است.



عَصْر به معنای فشردن آمده است. «عَصَبَ العِنَب اِستِخرج مائَه»


امام (صلوات‌الله‌علیه) در نامه به‌ قثم بن عباس فرماندار مکّه می‌نویسد: «وَاجْلِسْ لَهُمُ الْعَصْرَيْنِ، فَأَفْتِ الْمُسْتَفْتِيَ، وَعَلِّمِ الْجَاهِلَ» « وقت صبح و عصر برای مردم بنشین، فتوی خواه را فتوی بده و نادان را تعلیم کن،» (شرح‌های نامه: ) بطور تغلیب دو وقت را عصرین فرموده است.
«اعاصیر» جمع اعصار به معنی گردباد است که غبار را می‌فشارد و به هوا بلند می‌کند. درباره کوفه فرموده است: «مَا هِيَ إِلاَّ الكُوفَةُ، أقْبِضُهَا وَأَبْسُطُهَا، إنْ لَمْ تَكُوني إِلاَّ أَنْتِ، تَهُبُّ أَعَاصِيرُك، فَقَبَّحَكِ اللهُ!» «نیست در دستم مگر کوفه که مانند پارچه تا کرده و باز می‌کنم. ‌ای کوفه اگر نباشی در دستم مگر تو (با این فتنه‌ها و اختلافها) بس هستی که گردبادهایت می‌وزد، خدا تو را روسیاه کند.» (شرح‌های خطبه: )
منظور از «اعاصیر» در خطبه ۹۰، ابرهاست. «وَدُرُورِ قَطْرِ السَّحَابِ في مُتَرَاكِمِهَا، وَمَا تَسْقِي الاَْعَاصِيرُ بِذُيُولِهَا» (و از ريزش قطرات باران كه ابرهاى متراكم مى‌بارند و از آنچه گردبادها با دامن خويش از روى زمين بر مى‌دارند.) (شرح‌های خطبه: )


این ماده بارها در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۲.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج،۳ ص۴۰۶.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، نامه ۶۷.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۴۰، نامه ۶۷.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۵۷، نامه ۶۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۱۵.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۶۲.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۶۳.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۱، ص۳۱۳.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۳۸۴.    
۱۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۱.    
۱۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۳، خطبه ۲۵.    
۱۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۶۰، خطبه ۲۵.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۶۶، خطبه ۲۵.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۷۱.    
۱۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۶.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۹.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۸۰.    
۱۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۳۵۶.    
۲۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۳۴۲.    
۲۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۰۶، خطبه ۹۰.    
۲۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۷۹، خطبه ۸۹.    
۲۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۳۴، خطبه ۹۱.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۹۳.    
۲۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۷۴.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۸۵.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۱۸۵.    
۲۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۵۴.    
۲۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عصر»، ج۲، ص۷۲۲.    






جعبه ابزار