• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَبْر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: عَبْر (قاموس قرآن (جلد ۴))
مقالات مرتبط: عِبْرَةٌ (لغات‌قرآن)، عَبْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)، عبرت.


عَبْر (به فتح عین و سکون باء) از واژگان قرآن کریم در اصل گذشتن از حالی به حالی است. ولی عُبُور اختصاص دارد به گذشتن از آب خواه به وسیله شنا، یا کشتی، یا پل، یا حیوانی باشد. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: عَبْرَة (به فتح عین و راء) به معنی اشک چشم، عِبارَت (به کسر عین) کلامی است که در هوا عبور کرده از زبان گوینده به گوش سامع می‌رسد. اِعتبار و عِبْرَة (به کسر عین) حالتی است که از معرفت محسوس به معرفت غیر محسوس رسیده می‌شود، تَعْبیر (به فتح تاء و سکون عین) مخصوص به خواب است که آن‌را از ظاهر به باطنش عبور می‌دهد.


عَبْر
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۲۸۴-۲۸۳.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۴۳.    
[۳] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۹۳.    
در اصل گذشتن از حالی به حالی است، اما عُبُور مخصوص است به گذشتن از آب، خواه به وسیله شنا باشد یا کشتی یا پل یا حیوانی. عَبْرَة (به فتح اول) به معنی اشک چشم، از آن مشتقّ است. عِبارَت کلامی است که در هوا عبور کرده از زبان گوینده به گوش سامع می‌رسد. اِعتبار و عِبْرَة حالتی است که از معرفت محسوس به معرفت غیر محسوس رسیده می‌شود. تَعْبیر مخصوص به خواب است که آن‌را از ظاهر به باطنش عبور می‌دهد.
[۴] راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۴۳.    

به نظر می‌رسد قول راغب اصفهانی در بیان این ماده کافی است، گرچه با سائر گفته‌ها کمی تفاوت دارد. در مجمع البیان فرموده: اصل باب به معنی نفوذ است.
[۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۰۸.    


(فَاعْتَبِرُوا یا اُولِی الْاَبْصارِ)
[۶] حشر/سوره۵۹، آیه۲.    
(...پس عبرت بگيريد اى صاحبان بصيرت!)
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۵.    
[۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۰۲.    
[۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۵۰.    
[۱۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۸۸.    
[۱۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۳۱۴.    

(اِنَّ فِی ذلِکَ‌ لَعِبْرَةً لِاُولِی الْاَبْصارِ)
[۱۲] آل عمران/سوره۳، آیه۱۳.    
(...در اين، عبرتى است براى صاحبان بصيرت.)
[۱۳] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱.    
[۱۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۹۴.    
[۱۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۴۷.    
[۱۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۱۰.    
[۱۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۵۵.    
در آنچه گفته شد با بصیرتان را عبرتی است که از این محسوس و مشاهد به غیر محسوس پی ببرند.
(یا اَیُّهَا الْمَلَاُ اَفْتُونِی فِی رُءْیایَ اِنْ کُنْتُمْ لِلرُّءْیا تَعْبُرُونَ‌)
[۱۸] یوسف/سوره۱۲، آیه۴۳.    
«ای بزرگان قوم درباره خواب من اظهار رای کنید اگر می‌توانید خواب را تفسیر کنید و آنرا بواقع عبور دهید.»
[۱۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۸۵.    
[۲۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۵۳.    
[۲۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۶۴.    
[۲۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۹۹.    

در لغت آمده: «عَبَرَ الرُّؤْیَا عَبْراً و عِبَارَةً: فَسَّرَهَا» تعبیر و عبر هر دو به یک معنی است.
(لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنْتُمْ سُکاری‌ حَتَّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً اِلَّا عابِرِی‌ سَبِیلٍ حَتَّی‌ تَغْتَسِلُوا)
[۲۳] نساء/سوره۴، آیه۴۳.    
(اى كسانى كه ایمان آورده‌ايد! در حال مستى به نماز و جماعت در مسجد نزديک نشويد، تا بدانيد چه مى‌گوييد؛ و همچنين در حالى‌كه جُنُب هستيد- مگر در حال عبور از مسجد- تا غسل كنيد...)
[۲۴] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۸۵.    
[۲۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۶۰.    
[۲۶] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۵۷۲.    
[۲۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۸۱.    
[۲۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۱۶۱.    

«عابِرِی» در اصل «عابرین» است در اثر اضافه، نونش ساقط شده است. اگر مراد از صلوة نماز باشد مراد از عابِرِی سَبِیلٍ‌ مسافر است، یعنی در حال مستی و در حال جنابت نماز نخوانید، مگر آنکه در سفر باشید که با تیمّم می‌توانید بخوانید و اگر مراد مواضع صلوة و مساجد باشد یعنی به مساجد در حال مستی وارد نشوید و نیز در حالت جنابت، مگر آنکه به صورت عبور از دری به دری باشد.
[۲۹] طبرسی، فضل بن حسن، جوامع الجامع، ج۱، ص۴۰۱.    
به نظر احتمال اول قوی است، که ذیل آیه مطلب را روشن می‌کند و قید عدم وجدان آب در سفر نیز از ذیل معلوم می‌شود.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۲۸۴-۲۸۳.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۴۳.    
۳. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۳۹۳.    
۴. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۵۴۳.    
۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۰۸.    
۶. ↑ حشر/سوره۵۹، آیه۲.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۵.    
۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۰۲.    
۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۵۰.    
۱۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۸۸.    
۱۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۳۱۴.    
۱۲. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۱۳.    
۱۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱.    
۱۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۹۴.    
۱۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۴۷.    
۱۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۱۰.    
۱۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۵۵.    
۱۸. ↑ یوسف/سوره۱۲، آیه۴۳.    
۱۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۸۵.    
۲۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۱، ص۲۵۳.    
۲۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۳۶۴.    
۲۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۲۹۹.    
۲۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۴۳.    
۲۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۸۵.    
۲۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۶۰.    
۲۶. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۴، ص۵۷۲.    
۲۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۸۱.    
۲۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۱۶۱.    
۲۹. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، جوامع الجامع، ج۱، ص۴۰۱.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عبر»، ج۴، ص۲۸۴-۲۸۳.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره آل عمران | واژه شناسی واژگان سوره حشر | واژه شناسی واژگان سوره نساء | واژه شناسی واژگان سوره یوسف
جعبه ابزار