عتق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِتق (به کسر عین) به معنای آزاد کردن و
عَتاق (به فتح عین) به معنای بزرگوار و محترم از
واژگان نهج البلاغه هستند.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
نماز و
مغول و ... از این واژه استفاده نموده است.
عِتق به معنای آزاد کردن آمده است.
عَتاق جمع عتیق به معنای بزرگوار و محترم است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
دنیا فرموده است:
«وَالنَّاسُ فِيهَا رَجُلاَنِ: رَجُلٌ بَاعَ نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا، وَرَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا.» «مردان در دنیا دو مردند: مردی که خویش را در دنیا فروخت و به هلاکت انداخت و مردی که نفسش را خرید و آزاد کرد.»
(شرح‌های حکمت:
)
درباره نماز فرموده:
«وَإِذْهَاباً لِلْخُيَلاَءِ عَنْهُمْ، لِما فِي ذلِكَ مِنْ تَعْفِيرِ عِتَاقِ الْوُجُوهِ بالتُّرَابِ تَوَاضُعاً» «
تکبّر از آنها رخت بربندد؛ به علاوه ساييدن پيشانى كه بهترين جاهاى صورت است به
خاک، موجب
تواضع و گذاردن اعضاى پرارزش بدن بر زمين.»
(شرح‌های خطبه:
) عتاق جمع عتیق است به معنی بزرگوار و محترم.
در رابطه با آمدن مغول فرموده است:
«وَيَعْتَقِبُونَ الْخَيْلَ الْعِتَاقَ» «اسبان عتیق و اصیل را یدک می‌کشند.»
(شرح‌های خطبه:
)
عاتق: گردن انسان، عواتق جمع آن است. امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره
خوارج فرموده است:
«سُيُوفُكُمْ عَلَى عَوَاتِقِكُمْ» (شمشيرهاى خويش را بر دوش گذاشته)
(شرح‌های خطبه:
)
این ماده نه بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عتق»، ج۲، ص۷۰۱.
