طَیْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَیْر و
طَیران (به فتح طاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای پرواز كردن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیف
خفّاش از این واژه استفاده نموده است.
طَیر و
طَیران به معنای پرواز کردن آمده است.
«
طار طَیرا و طَیرانا: تَحَرّکَ فی الهَواء بِجِناحَیه.»
«طیر» جمع طائر نیز آید و به واحد نیز اطلاق می‌شود.
برخی از مواردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خفّاش فرموده است:
«تَطيرُ وَ وَلَدُها لاصِقٌ بِها لاجيٌ إِلَيْها.» «پرواز می‌کند در حالی‌که بچّه‌اش به او چسبیده و به او پناه آورده است.»
طیّار لقب
جعفر بن ابی‌طالب شهید موته است که از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده
خداوند برای او دو بال در
بهشت عطا فرموده و با
ملائکه پرواز می‌کند درباره جعفر طیار به
معاویه نوشته:
«أَنَّ قَوْماً اسْتُشْهِدوا في سَبيلِ اللهِ مِنَ الْمُهاجِرينَ،لِكُلٍّ فَضْلٌ، حَتَّى إِذا اسْتُشْهِدَ شَهيدُنا قيلَ: سَيِّدُ الشُّهَداءِ، وَ خَصَّهُ رَسولُ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بِسَبْعينَ تَكْبيرَةً عِنْدَ صَلاتِهِ عَلَيْهِ! أَ وَ لا تَرَى أَنَّ قَوْماً قُطِّعَتْ أَيْديِهِمْ في سَبيلِ اللهِ ـ وَ لِكُلّ فَضْلٌ ـ حَتَّى إذا فُعِلَ بِواحِدِنا كما فُعِلَ بِواحِدِهِمْ، قيلَ: الطَّيَّارُ في الْجَنَّةِ وَ ذو الْجَناحَيْنِ!.» «قومی از
مهاجر و
انصار شهید شدند هر یک دارای فضیلتی است ولی به شهید ما (
حمزه) سید الشهداء گفته شده و رسول او را با هفتاد
تکبیر نماز خواند، قومی در راه خدا دستشان بریده شد و دارای فضیلت هستند ولی او در ما
اهل بیت «طیار و ذو الجناحین» نامیده شد.»
مستطیر یعنی منتشر و پراکنده
چنان‌که در
خطبه ۱ آمده است:
«وَ أَجْرَى فيها سِراجاً مُسْتَطيراً.» «در آسمان چراغی نور افشان، که نورش منبسط است به وجود آورد.»
موارد زیادی از این ماده در «نهج‌البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طیر»، ج۲، ص۶۸۸.
