طَلَعَت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَلَعَت:(وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَت) «طَلَعَت» از مادّه «طلع» به معنای بروز است.
آیه مورد بحث به ريزه‌كاری‌هاى مربوط به زندگى عجيب
اصحاب کهف در
غار مى‌پردازد و آن‌چنان دقيق و ظريف، جزئيات آن را فاش مى‌سازد كه گويى
انسان در برابر غار نشسته و خفتگان غار را با
چشم خود تماشا مى‌كند.
يكى از خصوصيات اين غار آن بود كه دهانه غار رو به شمال گشوده مى‌شد و چون در نيم‌كره شمالى
زمین قطعا بوده است
نور آفتاب به درون آن مستقيما نمى‌تابيد، چنان كه
قرآن مى‌گويد: اگر به
خورشید نگاه مى‌كردى مى‌ديدى كه به هنگام
طلوع به طرف راست (غار) آن‌ها متمايل مى‌شود و به هنگام غروب در طرف چپ. و به اين ترتيب نور مستقيم آفتاب كه تداوم آن ممكن است موجب پوسيدگى و فرسودگى شود به بدن آن‌ها نمى‌تابيد، ولى نور غير مستقيم به قدر كافى وجود داشت.
به موردی از کاربرد «طَلَعَت» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَت تَّزاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذاتَ الْيَمينِ وَ إِذا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ وَ هُمْ في فَجْوَةٍ مِّنْهُ ذَلِكَ مِنْ آياتِ اللَّهِ مَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَن يُضْلِلْ فَلَن تَجِدَ لَهُ وَلِيّا مُّرْشِدًا) «و اگر در آن جا بودى خورشيد را مى‌ديدى كه به هنگام طلوع، به سمت راست غارشان متمايل مى‌گردد؛ و به هنگام
غروب، به سمت چپ؛ و آن‌ها در فراخنايى از آن غار قرار داشتند؛ اين از نشانه‌هاى خداست. هركس را خدا
هدایت كند، هدايت يافته واقعى اوست؛ و هركس را گمراه نمايد، هرگز سرپرست و راهنمايى براى اونخواهى يافت.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: معناى آيه اين است كه تو مى‌بينى، و هر بيننده‌اى هم كه فرض شود از كار آنان خبر داشته مى‌بيند، آفتاب را كه وقتى طلوع مى‌كند از طرف غار آنان به سمت راست متمايل مى‌شود، و در نتيجه نورش به داخل غار مى‌افتد و وقتى غروب مى‌كند به طرف چپ غار را
قطع مى‌كند و در نتيجه شعاعش به داخل غار مى‌افتد، و اصحاب غار در فضاى وسيع غار قرار دارند كه آفتاب به آنان نمى‌رسد.
خدای سبحان با همين بيان كوتاه اين معانى را فهمانده كه اولا غار اصحاب كهف شرقى و غربى قرار نگرفته بوده كه از شعاع آفتاب فقط يک
وعده، يا
صبح و يا بعد از
ظهر، استفاده كند، بلكه ساختمانش قطبى بوده، يعنى درب غار به طرف قطب جنوبى بوده كه هم در هنگام طلوع و هم در هنگام غروب شعاع آفتاب به داخل آن مى‌تابيده.
و ثانيا آفتاب به خود آنان نمى‌تابيده، چون از در غار دور بودند، و در فضاى وسيع غار قرار داشتند. خداوند به اين
وسیله ايشان را از حرارت آفتاب و دگرگون شدن
رنگ و رويشان و پوسيدن لباس‌هايشان
حفظ فرموده. و ثالثا در
خواب خود راحت بوده‌اند، زيرا هواى خواب‌گاهشان حبس نبوده، بلكه همواره در فضاى غار از طرف شرق و غرب در جريان بوده، و اصحاب غار هم در گذرگاه اين گردش
هوا قرار داشته‌اند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «طلعت»، ج۳، ص ۲۸.
