• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

طهارت (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: طُهْر (مفردات‌قرآن)، تَطْهیر (لغات‌قرآن)، طُهْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)، طهارت (مقالات مرتبط).


طهارت مقابل نجاست است.


طهارت در لغت به معنای پاکی، پاکیزگی و نظافت آمده است.
[۱] المفردات (راغب)، واژه «طهر».    
[۲] لسان العرب، واژه «طهر».    


لیکن در عرف شرع معنایی خاص که مناسب با معنای لغوی می‌باشد پیدا کرده است. گروهی از فقها به ثبوت حقیقت شرعی برای واژه یاد شده تصریح کرده‌اند؛ لیکن در چیستی معنای شرعی آن از جهات گوناگون اختلاف شده است.

اختلاف نخست در این است که آیا طهارت در عرف شرع، طهارت از حدث و طهارت از خبث هر دو را در بر می‌گیرد یا به طهارت از حدث اختصاص دارد؟ مشهور قول دوم است.
[۳] غایة المرام، ج۱، ص۴۳.
[۴] روض الجنان ۱، ص۴۸.    
[۵] رسائل المحقق الکرکی، ج۳، ص۱۸۰.    
بنابر این قول، ازاله نجاست از لباس یا بدن در عرف شرع طهارت به شمار نمی‌رود؛
[۶] کتاب السرائر، ج۱، ص۵۶.    
هرچند به معنای لغوی
[۷] المهذب البارع، ج۱، ص۷۸.    
یا به اطلاق مجازی
[۸] ذکری الشیعة، ج۱، ص۶۹.    
بر آن اطلاق می‌شود.
در مقابل، برخی طهارت شرعی را شامل هر دو دسته دانسته و آن را به دو قسم؛ طهارت از حدث و طهارت از خبث تقسیم کرده‌اند.
[۹] غنیة النزوع، ص۳۴.    
[۱۰] الفوائد العلیة، ج۱، ص۱۸۱.    
بنابر این، اطلاق طهارت بر ازاله نجاست، همچون اطلاق آن بر رافع حدث، حقیقی خواهد بود نه مجازی؛ چه اطلاق آن بر ازاله نجاست از باب اشتراک لفظی باشد
[۱۱] غنائم الایام، ج۱، ص۶۹.    
یا معنوی.
[۱۲] المعالم الزلفی، ص۱۲۰.


بنابر قول به اختصاص، در تعریف طهارت اختلاف کرده‌اند. منشأ اختلاف این است که آیا طهارت تنها بر وضو، غسل و تیمّمی اطلاق می‌گردد که سبب اباحه دخول در نماز می‌شود یا مطلقا بر آن سه اطلاق می‌شود؛ چه موجب اباحه بشود یا نشود، مانند وضوی زن حایض و کسی که با داشتن وضو، دوباره وضو می‌گیرد.
[۱۳] مدارک الاحکام، ج۱، ص۶.    
[۱۴] مفتاح الکرامة، ج۱، ص۵.    

گروهی گفته‌اند: طهارت در شرع عبارت است از وضو، غسل و تیمّم که سبب اباحه دخول در نماز می‌شود.
[۱۵] النهایة، ص۱.    
[۱۶] شرائع الاسلام، ج۱، ص۸.    
[۱۷] البیان، ص۳۵.    

گروهی طهارت را به استعمال طَهور (آب یا خاک) مشروط به نیّت به گونه‌ای که صلاحیت تأثیر در اباحه عبادت داشته باشد تعریف کرده‌اند.
[۱۸] الدروس الشرعیة، ج۱، ص۸۶.    
[۱۹] التنقیح الرائع، ج۱، ص۳۲.
[۲۰] معتمد الشیعة، ص۱۷.    

بنابر دو تعریف یاد شده، وضوی حایض، وضوی مجدد، غسلهای مستحب بنابر قول به عدم حصول اباحه دخول در عبادت به سبب آنها و وضوی جنب و تیمّم به نیّت خوابیدن و مانند آن، مصداق طهارت نخواهد بود و طهارت شامل آنها نمی‌شود؛ زیرا هیچ یک از آنها موجب اباحه دخول در نماز نمی‌شود؛ لیکن اگر طهارت عبارت باشد از وضو، غسل و تیمّمی که تأثیرگذار در عبادت است؛ چه از جهت اباحه دخول در نماز و چه از جهت حصول کمال، شامل وضوی مجدد نیز می‌شود؛ زیرا چنین وضویی موجب کمال طهارت می‌گردد و اگر طهارت عبارت باشد از مطلق وضو، غسل و تیمّم، همه مصادیق یاد شده را در بر می‌گیرد.
[۲۱] جواهر الکلام، ج۱، ص۴.    


موضوع مقاله، طهارت به معنای اعم است که شامل طهارت از حدث و طهارت از خبث می‌شود. طهارت عنوان بابی مستقل از بابهای مهم و مفصل فقهی است که از احکام آن به تفصیل در این باب سخن گفته‌اند.

۱. ↑ المفردات (راغب)، واژه «طهر».    
۲. ↑ لسان العرب، واژه «طهر».    
۳. ↑ غایة المرام، ج۱، ص۴۳.
۴. ↑ روض الجنان ۱، ص۴۸.    
۵. ↑ رسائل المحقق الکرکی، ج۳، ص۱۸۰.    
۶. ↑ کتاب السرائر، ج۱، ص۵۶.    
۷. ↑ المهذب البارع، ج۱، ص۷۸.    
۸. ↑ ذکری الشیعة، ج۱، ص۶۹.    
۹. ↑ غنیة النزوع، ص۳۴.    
۱۰. ↑ الفوائد العلیة، ج۱، ص۱۸۱.    
۱۱. ↑ غنائم الایام، ج۱، ص۶۹.    
۱۲. ↑ المعالم الزلفی، ص۱۲۰.
۱۳. ↑ مدارک الاحکام، ج۱، ص۶.    
۱۴. ↑ مفتاح الکرامة، ج۱، ص۵.    
۱۵. ↑ النهایة، ص۱.    
۱۶. ↑ شرائع الاسلام، ج۱، ص۸.    
۱۷. ↑ البیان، ص۳۵.    
۱۸. ↑ الدروس الشرعیة، ج۱، ص۸۶.    
۱۹. ↑ التنقیح الرائع، ج۱، ص۳۲.
۲۰. ↑ معتمد الشیعة، ص۱۷.    
۲۱. ↑ جواهر الکلام، ج۱، ص۴.    


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۲۳۵، برگرفته از مقاله «طهارت».    


رده‌های این صفحه : طهارت | فقه | مطهرات
جعبه ابزار