طیر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَیر و
طَیران (به فتح طاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای پرواز كردن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیف
خفّاش از این واژه استفاده نموده است.
طَیر و
طَیران به معنای پرواز کردن آمده است. «طار طَیرا و طَیرانا: تَحَرّکَ فی الهَواء بِجِناحَیه»
«طیر» جمع طائر نیز آید و به واحد نیز اطلاق می‌شود.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خفّاش فرموده است:
«تَطِيرُ وَوَلَدُهَا لاَصِقٌ بِهَا لاَجِيٌ إِلَيْهَا» «پرواز می‌کند در حالی‌که بچّه‌اش به او چسبیده و به او پناه آورده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
طیّار لقب
جعفر بن ابی‌طالب شهید موته است که از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده
خداوند برای او دو بال در
بهشت عطا فرموده و با
ملائکه پرواز می‌کند درباره جعفر طیار به
معاویه نوشته:
«أَنَّ قَوْماً اسْتُشْهِدُوا في سَبِيلِ اللهِ مِنَ الْمُهاجِرينَ،لِكُلٍّ فَضْلٌ، حَتَّى إِذَا اسْتُشْهِدَ شَهِيدُنَا قِيلَ: سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ، وَخَصَّهُ رَسُولُ اللهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بِسَبْعِينَ تَكْبِيرَةً عِنْدَ صَلاَتِهِ عَلَيْهِ! أَوَلاَ تَرَى أَنَّ قَوْماً قُطِّعَتْ أَيْديِهِمْ فِي سَبِيلِ اللهِ ـ وَلِكُلّ فَضْلٌ ـ حَتَّى إذَا فُعِلَ بِوَاحِدِنَا كمَا فُعِلَ بِوَاحِدِهِمْ، قِيلَ: الطَّيَّارُ فِي الْجَنَّةِ وَ ذُوالْجَنَاحَيْنِ!» «قومی از
مهاجر و
انصار شهید شدند هر یک دارای فضیلتی است ولی به شهید ما (
حمزه) سید الشهداء گفته شده و رسول او را با هفتاد
تکبیر نماز خواند، قومی در راه خدا دستشان بریده شد و دارای فضیلت هستند ولی او در ما
اهل بیت «طیار و ذو الجناحین» نامیده شد.»
(شرح‌های خطبه:
)
مستطیر یعنی منتشر و پراکنده
چنان‌که در
خطبه ۱ آمده است:
«وَأَجْرَى فِيها سِرَاجاً مُسْتَطِيراً» «در آسمان چراغی نور افشان، که نورش منبسط است به وجود آورد.»
(شرح‌های خطبه:
)
موارد زیادی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طیر»، ج۲، ص۶۸۸.
