|
| ||||||
یعنی: شتران در ضریع شکسته حبس شدند در نتیجه، همه آنها پشت خمیده، دست‌ها زخمی و خشمگین‌اند. (لَیْسَ لَهُمْ طَعامٌ اِلَّا مِنْ ضَرِیعٍ • لا یُسْمِنُ وَ لا یُغْنِی مِنْ جُوعٍ) (غذايى جز از ضريع [ گياهى نامطبوع] ندارند؛ • كه نه آنها را فربه مى‌كند و نه از گرسنگى مى‌رهاند.)باید دانست: ضریع در آیه نکره است. یعنی ضریع بخصوصی است و این صفت دارد که نه از گرسنگی سیر می‌کند و نه لاغر را فربه می‌گرداند. چنانکه در مجمع البیان از ابن عباس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده: ضریع چیزی است در آتش دوزخ می‌باشد خار مانند، تلخ‌تر از صبر، بدبوتر از مردار، سوزان‌تر از آتش، خدا آن را ضریع نامیده است. مناسب است آیاتی‌که درباره طعام اهل عذاب آمده در اینجا نقل شود: اول- زقوم: (اِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ• طَعامُ الْاَثِیمِ • کَالْمُهْلِ یَغْلِی فِی الْبُطُونِ) (به يقين درخت زقّوم، • غذاى گنهكاران است، • همانند فلز گداخته در شكم‌ها مى‌جوشد.) مشروح آن در «زقوم» گذشت. (ببینید: زقوم (مفردات‌قرآن)) دوم- غسلین: (فَلَیْسَ لَهُ الْیَوْمَ‌هاهُنا حَمِیمٌ • وَ لا طَعامٌ اِلَّا مِنْ غِسْلِینٍ • لا یَاْکُلُهُ اِلَّا الْخاطِؤُنَ) (از اين‌رو امروز هم در اين‌جا دوستى صميمى ندارد، • و نه طعامى، جز از چرک و خون. • طعامى كه جز خطاكاران آن‌را نمى‌خورند.) شاید غسلین آشامیدنی و صدید باشد که فرموده (مِنْ وَرائِهِ جَهَنَّمُ وَ یُسْقی مِنْ ماءٍ صَدِیدٍ • یَتَجَرَّعُهُ وَ لا یَکادُ یُسِیغُهُ...) (به دنبال او جهنم خواهد بود؛ و از آب بد بوى متعفّنى نوشانده مى‌شود. • آن‌را جرعه جرعه سر مى‌كشد؛ و هرگز حاضر نيست به ميل خود آن را بياشامد.) سوم- ضریع است که گفته شد. چهارم- طعام گلوگیر: (اِنَّ لَدَیْنا اَنْکالًا وَ جَحِیماً • وَ طَعاماً ذا غُصَّةٍ...) (كه براى آنها نزد ما غل و زنجيرها و آتش دوزخ است، • و غذايى گلوگير،..) به احتمال قوی این یکی از طعام‌های سه‌گانه فوق یا همه آنهاست. باید دانست: مفهوم آیه ضریع و غسلین نفی طعام دیگر است، لذا باید هر دو یکی باشند و یا هر یک مخصوص به گروهی از دوزخیان باشد. • قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضریع»، ج۴، ص۱۸۱-۱۸۳. رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره غاشیه
|
