ضغث (مفرداتقرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَغْث (به فتح و کسر ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای مخلوط کردن و نیز به معنای دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و همچنین به معنای امر مختلط و
حدیث مختلط است.
ضَغْث یا
ضِغْث به معنای مخلوط کردن است. «ضَغَثَ الْحَدِیثَ ضَغْثاً: خَلَطَهُ» چنانکه در
الصحاح و
اقرب الموارد گفته است.
همچنین به معنای دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و امثال آن و نیز به معنی امر مختلط و حدیث مختلط است، چنانکه اقرب الموارد به معنی اخیر تصریح کرده است.
(وَ خُذْ بِیَدِکَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ) یعنی «دسته علف خشک یا ترکه برگیر و با آن بزن و نقض عهد مکن.»
(قالُوا اَضْغاثُ اَحْلامٍ وَ ما نَحْنُ بِتَاْوِیلِ الْاَحْلامِ بِعالِمِینَ) «گفتند: آمیختههائی است از خوابهای پریشان و ما به تعبیر چنین خوابها واقف نیستیم.»
اضغاث جمع ضغث به معنی دستهها و مختلطها است و
احلام جمع حلم (بر وزن عنق و قفل) به معنی خواب پریشان است، اضافه اضغاث به احلام به معنی «من» میباشد، یعنی «اضغاث من احلام» و الف و لام احلام، عهد ذکری و اشاره به اضغاث و احلام ما قبل است؛ همینطور است آیه
(بَلْ قالُوا اَضْغاثُ اَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ...) که در «
شعر» مشروحا گذشت.
باید دانست معنی اولی که اختلاط باشد در ضغث ملحوظ است، لذا اقرب الموارد آنرا دسته علف که تر و خشک به هم مخلوط شده معنی کرده است.
در
نهج البلاغه خطبه ۵۰ فرموده:
«وَ لَکِنْ یُؤْخَذُ ضِغْثٌ مِنْ هَذَا وَ ضِغْثٌ مِنْ هَذَا فَیُخْرَجَانِ.»
•
قرشی بنابی، علیاکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضغث»، ج۴، ص۱۹۰-۱۹۱.