• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ضغث (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




ضَغْث (به فتح و کسر ضاد) از واژگان قرآن کریم به معنای مخلوط کردن و نیز به معنای دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و همچنین به معنای امر مختلط و حدیث مختلط است.



ضَغْث یا ضِغْث به معنای مخلوط کردن است. «ضَغَثَ‌ الْحَدِیثَ‌ ضَغْثاً: خَلَطَهُ» چنانکه در الصحاح و اقرب الموارد گفته است.
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده ضغث.
همچنین به معنای دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و امثال آن و نیز به معنی امر مختلط و حدیث مختلط است، چنانکه اقرب الموارد به معنی اخیر تصریح کرده است.
[۶] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده ضغث.



(وَ خُذْ بِیَدِکَ‌ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ) یعنی «دسته علف خشک یا ترکه برگیر و با آن بزن و نقض عهد مکن.»
(قالُوا اَضْغاثُ‌ اَحْلامٍ وَ ما نَحْنُ بِتَاْوِیلِ الْاَحْلامِ بِعالِمِینَ) «گفتند: آمیخته‌هائی است از خواب‌های پریشان و ما به تعبیر چنین‌ خواب‌ها واقف نیستیم.»
اضغاث جمع ضغث به معنی دسته‌ها و مختلط‌ها است و احلام جمع حلم (بر وزن عنق و قفل) به معنی خواب پریشان است، اضافه اضغاث به احلام به معنی «من» می‌باشد، یعنی «اضغاث من احلام» و الف و لام احلام، عهد ذکری و اشاره به اضغاث و احلام ما قبل است؛ همین‌طور است آیه‌ (بَلْ قالُوا اَضْغاثُ‌ اَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ...) که در «شعر» مشروحا گذشت.
باید دانست معنی اولی که اختلاط باشد در ضغث ملحوظ است، لذا اقرب الموارد آن‌را دسته علف که تر و خشک به هم مخلوط شده معنی کرده است.
[۱۰] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده ضغث.

در نهج البلاغه خطبه ۵۰ فرموده: «وَ لَکِنْ یُؤْخَذُ ضِغْثٌ‌ مِنْ هَذَا وَ ضِغْثٌ‌ مِنْ هَذَا فَیُخْرَجَانِ.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۹۰-۱۹۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۵۰۹.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۵۷.    
۴. جوهری، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیه، ج۱، ص۲۸۶.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده ضغث.
۶. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده ضغث.
۷. ص/سوره۳۸، آیه۴۴.    
۸. یوسف/سوره۱۲، آیه۴۴.    
۹. انبیاء/سوره۲۱، آیه۵.    
۱۰. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده ضغث.
۱۱. نهج البلاغه، ت الحسون، خطبه ۵۰، ص۱۱۰.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضغث»، ج۴، ص۱۹۰-۱۹۱.    






جعبه ابزار