ضِغْث (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَغْث (به فتح ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای مخلوط کردن و
ضِغْث (به کسر ضاد) به معنای دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و امثال آن و نیز به معنی امر مختلط و
حدیث مختلط است
ضَغْث به معنای مخلوط کردن است. «ضَغَثَ الْحَدِیثَ ضَغْثاً: خَلَطَهُ» چنانکه در
الصحاح و
اقرب الموارد گفته است.
و
ضِغْث به معنای دسته علف خشک، دسته ترکه یا ترکه نرم یا دسته ریحان و امثال آن و نیز به معنی امر مختلط و حدیث مختلط است، چنانکه اقرب الموارد به معنی اخیر تصریح کرده است.
(وَ خُذْ بِیَدِکَ ضِغْثاً فَاضْرِبْ بِهِ وَ لا تَحْنَثْ) یعنی «دسته علف خشک یا ترکه برگیر و با آن بزن و نقض عهد مکن.»
(قالُوا اَضْغاثُ اَحْلامٍ وَ ما نَحْنُ بِتَاْوِیلِ الْاَحْلامِ بِعالِمِینَ) «گفتند: آمیخته‌هائی است از خواب‌های پریشان و ما به تعبیر چنین خواب‌ها واقف نیستیم.»
اضغاث جمع ضغث به معنی دسته‌ها و مختلط‌ها است و
احلام جمع حلم (بر وزن عنق و قفل) به معنی خواب پریشان است، اضافه اضغاث به احلام به معنی «من» می‌باشد، یعنی «اضغاث من احلام» و الف و لام احلام، عهد ذکری و اشاره به اضغاث و احلام ما قبل است؛ همین‌طور است آیه
(بَلْ قالُوا اَضْغاثُ اَحْلامٍ بَلِ افْتَراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ...) که در «شعر» مشروحا گذشت.
باید دانست معنی اولی که اختلاط باشد در ضغث ملحوظ است، لذا اقرب الموارد آن‌را دسته علف که تر و خشک به هم مخلوط شده معنی کرده است.
در
نهج البلاغه خطبه ۵۰ فرموده:
«وَ لَکِنْ یُؤْخَذُ ضِغْثٌ مِنْ هَذَا وَ ضِغْثٌ مِنْ هَذَا فَیُخْرَجَانِ.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ضغث»، ج۴، ص۱۹۰-۱۹۱.
